Jakie informacje zawiera wniosek kredytowy?
Osoba, która stara się o finansowanie, bez względu na to czy dotyczy to kredytu gotówkowego, na zakup towarów i usług czy też karty kredytowej musi złożyć wniosek kredytowy. W większości banków wnioski, co do wymaganych informacji, są zbliżone do siebie i składają się przede wszystkim z takich elementów jak:
- określenie przedmiotu kredytowania,
- okres finansowania,
- wnioskowana kwota,
- dane osobowe (imiona, nazwisko, dane dokumentu tożsamości, PESEL),
- dane kontaktowe (adres zamieszkania, telefony kontaktowe, e-mail).
Oprócz wymienionych elementów wniosek może zawierać dodatkowe informacje, które w ocenie banku mogą pomóc w weryfikacji klienta. Do takich informacji można zaliczyć m.in.:
- wykształcenie,
- status mieszkaniowy (własnościowe, wynajmowane),
- liczba osób w gospodarstwie domowym,
- liczba lat zamieszkiwania pod danym adresem.
Jeżeli masz współmałżonka i nie ustanawialiście rozdzielności majątkowej dodatkowo będą wymagane dane współmałżonka.
Dlaczego banki wymagają zgody współmałżonka?
Co do zasady zgoda współmałżonka jest wymagana do zawarcia umowy kredytowej. Wynika to z tego, że w przypadku małżeństwa bez ustanowionej rozdzielności majątkowej, w razie niespłacania kredytu przez klienta, bank może dochodzić swoich praw z majątku wspólnego małżonków. Na ogół taka zgoda małżonka dotyczy poddania się egzekucji w razie braku spłaty kredytu w terminie. Jeśli bank nie posiadałby takiej zgody, byłoby mu niezwykle trudno odzyskać kwoty wynikające ze zobowiązania.
W rzadkich przypadkach dotyczących niewielkich kwot kredytu i krótkiego okresu spłaty, banki odstępują od wymogu zgody małżonka.
Pamiętaj, że banki do ustalenia zdolności kredytowej będą brały dochód łączny małżonków, co może znacznie poprawić zdolność kredytową. Jednak z drugiej strony, jeśli małżonek nie osiąga dochodu, będzie „obciążał” zdolność kredytową.
Jeśli ustanawiałeś rozdzielność majątkową, bank może zażądać aktu notarialnego wprowadzającego rozdzielność. Jeżeli małżonkowie są w separacji będzie wymagane postanowienie sądu o ustanowieniu lub orzeczenie o separacji (wyrok musi być prawomocny), co z punktu widzenia banków jest równoznaczne rozdzielności majątkowej.
Dlaczego muszę podawać informacje o wykształceniu, liczbie dzieci na utrzymaniu, kosztach utrzymania?
We wniosku kredytowym oprócz danych osobowych umożliwiających ustalenie tożsamości i miejsca pobytu często znajdują się dodatkowe rubryki dotyczące wykształcenia, dzieci i miesięcznych wydatków.
Dane te są uwzględniane w tzw. scoringu kredytowym, o którym przeczytasz w oddzielnym wpisie. Generalizując, banki próbują oszacować ryzyko udzielenia kredytu, przymierzając jak najwięcej danych opisujących klienta do bazy klientów, którzy spłacali kredyty w przeszłości i określeniu jak bardzo jesteś „podobny” do dobrego klienta. Na tej podstawie określają prawdopodobieństwo, że będziesz spłacał kredyt w terminie.
Zobowiązania kredytowe
Musisz być przygotowany na to, że osoba przyjmująca wniosek zapyta cię, jakie masz zobowiązania kredytowe. Przypomnij sobie jakie posiadasz kredyty, szczególnie wysokość miesięcznych rat. Jeżeli masz kredyty w obcych walutach przelicz na polskie złote. Sprawdź czy korzystasz z kart kredytowych lub limitów w koncie oraz na jakie kwoty są one przyznane (nie chodzi o wykorzystanie). Jeśli masz kredyt wspólny z inną osobą podajesz kwoty w całości, nie dzielisz na liczbę kredytobiorców. Bank zweryfikuje podane dane kredytów z bazą Biura Informacji Kredytowej.
Szczegóły dotyczące zobowiązań kredytowych znajdziesz we wpisie Jak banki liczą zdolność kredytową? Znajdziesz tam również informacje jak poprawić swoją zdolność kredytową.
Oprócz wniosku, klient musi podać dane na temat swojego zatrudnienia ze szczególnym uwzględnieniem uzyskiwanych dochodów. Jeszcze kilka lat temu banki mogły bazować jedynie na składanych przez klientów oświadczeniach o dochodach. Obecnie banki zmuszone przez obowiązujące przepisy, w zależności od procedur, wymogów ustawowych czy też wytycznych KNF, wymagają dokumentów potwierdzających ten dochód.
Jakie dokumenty wymagane są do uzyskania kredytu konsumenckiego?
Do uzyskania kredytu konsumenckiego wymagane będzie przedstawienie:
- dokumentu tożsamości (w wielu przypadkach także drugiego dokumentu ze zdjęciem);
- własnego oświadczenia o uzyskiwanym dochodzie;
- dokumentów potwierdzających dochód.
Za dokument tożsamości banki uznają: dowód osobisty, paszport lub kartę pobytu w przypadku obcokrajowców przebywających na terenie Polski. Dokumentem tożsamości nie będzie prawo jazdy lub inny dokument, nawet jeśli posiada zdjęcie. Dokument tożsamości powinien być w dobrym stanie. Jeśli dokument jest zniszczony, rozwarstwiony lub połamany bank odmówi udzielenia kredytu.
Bank będzie weryfikował dane w celu potwierdzenia tożsamości i wykona ich kopie. Informacje o kopiowaniu dokumentów przez banki znajdziesz na blogu pod poniższym linkiem.
Każdy z banków stosuje własne zasady dotyczące wymaganych dokumentów potwierdzających dochód, w zależności od wysokości kredytu, wpłaty własnej a także, czy jesteś klientem tego banku i bank zna historię wpływu wynagrodzenia. W przypadku kredytów balonowych oraz firm pożyczkowych udzielających finansowania wymogi są bardziej liberalne.
W tym zakresie ścisłe wytyczne wprowadziła Rekomendacja T KNF, która „przewiduje możliwość podejmowania decyzji kredytowej na podstawie uproszczonych zasad oceny zdolności kredytowej, przy wykorzystaniu modeli scoringowych (oceny scoringowe), oświadczenia klienta o wysokości osiąganych dochodów oraz analizy historii kredytowej klienta w oparciu o informacje z własnych i zewnętrznych baz danych”.
W jakich przypadkach nie będziesz musiał dokumentować swojego dochodu?
Brak konieczności przedstawiania potwierdzenia osiąganych dochodów dotyczy przede wszystkim osób, które starają się o kredyt w banku, w którym posiadają konto, na które wpływa ich wynagrodzenie. Bank sam zweryfikuje twoje dochody. Drugim przypadkiem, gdy nie będzie prośby o dokumenty potwierdzające dochód, są kredyty tzw. 50/50 na zakup samochodu (nie starszego niż 5-letniego).
Część banków, w ramach przekazywania danych do Biura Informacji Kredytowej, przekazuje również informacje o dochodach swoich klientów. Jeżeli bank, w którym starasz się o kredyt, zweryfikuje te dane jako aktualne, prawdopodobnie nie będzie wymagał od ciebie dokumentów dochodowych.
Pamiętaj, że każdy bank może stosować własne, bardziej rygorystyczne, zasady potwierdzania dochodów.
Lista dokumentów potwierdzających dochód
Lista dokumentów, które honorują banki w procesie udzielania kredytu różni się w zależności od tego, z jakiego tytułu są uzyskiwane dochody. Poniższe zestawienie jest zbiorem najczęściej akceptowanych dokumentów potwierdzających dochód. Pamiętaj, że każdy bank może indywidualnie ustalać listę takich dokumentów. W zależności od rodzaju i wysokości uzyskiwanego dochodu, możesz potrzebować poniższych dokumentów potwierdzających jego wysokość:
Umowa o pracę
Najczęściej będzie wymagane zaświadczenie, nie starsze niż miesiąc, o zatrudnieniu i dochodach (wysokości średniego miesięcznego wynagrodzenia netto za ostatnie 3 miesiące) lub wyciągi z konta potwierdzające wpływ wynagrodzenia za ostatnie trzy miesiące. Zwróć uwagę czy wymagane zaświadczenie musi być na druku tego banku a jeśli nie, to jakie elementy musi zawierać. Oprócz danych o dochodach często wymagane są informacje o tym, czy umowa zawarta jest na czas nieokreślony lub określony (od kiedy, do kiedy), zatrudnienie jest w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy; wynagrodzenie nie jest lub jest obciążone z mocy wyroków sądowych lub innych tytułów. Zaświadczenie musi zawierać: dane pracodawcy, w tym jego NIP, informację czy pracodawca nie jest w stanie likwidacji, pracownik nie znajduje się w okresie wypowiedzenia umowy o zatrudnieniu ani w okresie próbnym i nie jest pracownikiem sezonowym.
Kolejnym ważnym elementem jest kwota zarobków. Banki do oceny zdolności kredytowej biorą pod uwagę najczęściej kwotę pensji zasadniczej. Jeśli premia stanowi większość twojego wynagrodzenia postaraj się o zaświadczenie o dochodach, gdzie zostanie podana uśredniona ogólna kwota miesięcznych zarobków.
Innymi dokumentami osób zatrudnionych na umowę o pracę mogą być:
- umowa o pracę zawierająca datę rozpoczęcia zatrudnienia oraz dokładną kwotę wynagrodzenia (nie wystarczy np. stawka godzinowa);
- „paski pracownicze” z wynagrodzeniem za ostatnie 3 miesiące;
- wystawiony przez pracodawcę PIT-11 za ostatni rok podatkowy (na ogół uznawany tylko do końca pierwszego kwartału);
- zaświadczenie ZUS RMUA z wynagrodzeniem za ostatnie 3 miesiące.
Pamiętaj, że okres zatrudnienia musi być dłuższy niż okres wnioskowanego kredytu. W wielu bankach minimalny okres zatrudnienia wynosi 3 miesiące. W ten sposób banki zabezpieczają się na wypadek, gdyby okazało się, że umowa nie zostanie przedłużona po okresie próbnym. W innym przypadku bank może zażądać okazania umowy o pracę lub pisemnego oświadczenia pracodawcy, z których wynika, że pracownik nie jest w okresie próbnym.
Potwierdzenie przelewu wynagrodzenia na konto będzie zawsze wymagane, gdy jesteś zatrudniony w firmie rodzinnej a także, gdy adres zamieszkania i pracy są identyczne, co ma ograniczyć możliwość wystawiania zaświadczeń tylko na potrzeby kredytu.
Problem z uzyskaniem kredytu mogą mieć osoby uzyskujące dochód za granicą. Niewiele banków udziela kredytów takim osobom a w wielu przypadkach żąda dodatkowego zabezpieczenia, w tym poręczenia. Musisz wiedzieć, że jeśli zarabiasz w obcej walucie, bank w sposób ostrożnościowy podejdzie do szacowania dochodu, uwzględniając ryzyko znacznej zmiany kursu waluty.
Świadczenie emerytalne lub rentowe i zasiłek przedemerytalny
Oprócz wyciągów z konta potwierdzających wpływ świadczenia akceptowanymi dokumentami będą: decyzja o przyznaniu lub ostatniej waloryzacji świadczenia lub ostatni odcinek przekazu emerytury. Rzadko stosowanym, ale również akceptowanym, dokumentem jest zaświadczenie wystawione przez ZUS. W przypadku renty w dokumencie musi być wskazany okres, na jaki została przyznana.
Prowadzona działalność gospodarcza
Inaczej wygląda sytuacja w przypadku dochodów z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej. Tu w zależności od formy opodatkowania banki przyjmują Książkę Przychodów i Rozchodów (wydruk książki przychodów i rozchodów podsumowanie od 3 do 12 miesięcy, podpisane przez wnioskodawcę i księgowego), Rachunek Zysków i Strat, deklaracje podatkowe (w tym dla ryczałtu ewidencjonowanego), decyzję Urzędu Skarbowego w sprawie ustalenia wysokości karty podatkowej i wyciąg z konta z wpływami za ostatnie 3 lub 6 miesięcy.
Należy zwrócić uwagę, że banki w praktyce często analizują poprzednie 12 miesięcy prowadzonej działalności. Stąd po zakończeniu każdego kwartału/półrocza (zazwyczaj po 20 dniu kolejnego miesiąca – termin zapłaty podatku) mogą wymagać dostarczenia aktualnych dokumentów za ostatni okres. W pierwszym półroczu danego roku uznawana będzie deklaracja PIT za poprzedni rok, koniecznie z potwierdzeniem zapłaty podatku.
Stąd wynika, że aby starać się o kredyt działalność musi być prowadzona minimum 12 miesięcy, ewentualnie w niektórych bankach wymóg jest obniżony do 6 miesięcy.
Dokumenty rejestrowe działalności gospodarczej nie będą potrzebne ze względu na to, że są one ogólnie dostępne w Centralnej Ewidencji i Informacja o Działalności Gospodarczej. Bank może poprosić o dokumenty, gdy dane w ewidencji są niepełne lub budzą wątpliwości.
Dodatkowo bank może żądać zaświadczeń z:
- ZUS o niezaleganiu ze składkami;
- Urzędu Skarbowego o niezaleganiu z podatkami.
Część banków zadowoli się potwierdzeniami zapłaty do ZUS i Urzędu Skarbowego za ostatnie 3 miesiące.
Rolnicy
Dla rolników wymagane będzie zaświadczenie z Urzędu Gminy o dochodowości gospodarstwa rolnego (z podaną liczbą hektarów przeliczeniowych) lub nakaz płatniczy z Urzędu Gminy na dany rok wraz z wielkością posiadanego lub dzierżawionego gospodarstwa w hektarach przeliczeniowych.
Niektóre banki uwzględnią potwierdzenie dochodu na podstawie dokumentów określających przychód ze sprzedaży płodów rolnych lub produkcji zwierzęcej takich jak rachunki, faktury lub umowy z odbiorcami – umowy kontraktacji łącznie z wykazem zrealizowanych dostaw.
Jako dodatkowe dokumenty mogą być wymagane:
- zaświadczenie z Urzędu Gminy o wysokości zapłaconych podatków i nie zaleganiu z ich opłacaniem;
- zaświadczenie z KRUS o wysokości składek i nie zaleganiu z ich opłacaniem;
- lub potwierdzenie opłacenia podatków (rolnego, od nieruchomości, leśnego) i składek KRUS.
Osoby zatrudnione na kontraktach menedżerskich lub zawodowych
Osoba zatrudniona na kontrakcie powinna dostarczyć zaświadczenie o uzyskiwanych dochodach lub wyciągi z konta potwierdzające wpływ wynagrodzenia. Na ogół minimalnym, wymaganym okresem zatrudnienia na kontrakcie są 3 miesiące.
Powyższe źródła dochodów należą do podstawowych dochodów akceptowanych przez banki. Jednak w rzeczywistości występują również inne formy zatrudnienia lub uzyskiwania dochodu. Część banków uznaje również dochody z innych tytułów m.in.: umów zlecenia i o dzieło, wynajmu lokali. W przypadku poniższych źródeł banki podchodzą w sposób bardziej ostrożnościowy i często zdarza się, że takim osobom odmawiają kredytu.
Umowy cywilno-prawne: o dzieło, zlecenia
Banki będą weryfikowały stabilność zatrudnienia na umowach cywilno-prawnych. Oprócz zaświadczenie o dochodach (wzór zaświadczenia może się różnić od wzoru zatrudnionych na umowę o pracę) mogą wymagać przedstawienia wcześniejszych umów z dotychczasowym pracodawcą, wystawionych rachunków, wyciągów potwierdzających wpływ wynagrodzenia na konto.
W przypadku umów cywilno-prawnych, w większości banków, minimalny okres udokumentowanej współpracy z obecnym pracodawcą wynosi 6 miesięcy ale są banki, które wymagają przedstawienia dokumentów za okres do 2 lat wstecz. Banki zwracają również uwagę na pozostały okres umowy. Jeśli bank uzna, że pozostały okres umowy jest zbyt krótki, może poprosić o zaświadczenie od pracodawcy potwierdzające kontynuację współpracy po zakończeniu obecnie obowiązującej umowy.
Wolny zawód
Dla wybranych grup zawodowych, najczęściej zawodów zaufania publicznego i tzw. wolnych zawodów, banki mogą stosować uproszczone wymogi dostarczania dokumentów. Do tej grupy klientów zaliczani są m.in.: lekarze, prawnicy (radca prawny, notariusz, adwokat, sędzia), tłumacze przysięgli, księgowi. Bank będzie wymagał dostarczenia dokumentu potwierdzającego prawo wykonywania zawodu. W wielu przypadkach bank odstąpi od wymogu dostarczania pełnej dokumentacji, jak w przypadku innych klientów.
Dochody z tytułu wynajmu lokali oraz dzierżawy gruntów
Dochody z wynajmu potwierdzane mogą być na dwa sposoby, w zależności od formy opodatkowania. Dochody rozliczane ryczałtem ewidencjonowanym bank uwzględni otrzymując deklarację PIT-28 za poprzedni rok. W przypadku rozliczeń na zasadach ogólnych właściwym dokumentem będzie deklaracja PIT za ostatni rok i potwierdzenie zapłaty podatku.
Część banków może wymagać przedstawienia aktualnych umów wynajmu wraz z potwierdzeniem z konta bankowego wpływu czynszu z najmu z ostatnich 3 miesięcy.
Marynarze
Marynarze są specyficzną grupą klientów. Dochód uzyskują nieregularnie i na ogół w obcych walutach. Nie wszystkie banki udzielą kredytu marynarzowi.
Starając się o kredyt marynarz musi przedstawić:
- kopię książeczki żeglarskiej (z informacją o datach zamustrowania i wymustrowania, minimum z ostatniego roku);
- ostatni (a czasem poprzedni) kontrakt marynarski;
- wyciągi z konta potwierdzające wpływ wynagrodzenia.
Musisz być przygotowany, że bank będzie wymagał dokumentów przetłumaczonych przez tłumacza przysięgłego. Bank ustali dochód uwzględniając ryzyko znacznej zmiany kursu waluty.
Osoby duchowne
W przypadku osób duchownych potwierdzenie dochodu może być utrudnione. Jeżeli duchowny jest zatrudniony jako nauczyciel religii w szkole, bez problemu będzie mógł swój dochód potwierdzić. Duchowny uzyskujący wyłącznie dochody z posługi duszpasterskiej będzie musiał przedstawić zaświadczenie od swojego zwierzchnika określające wysokość jego dochodów.
Dywidenda z tytułu posiadanych udziałów w zyskach spółki
Niektóre banki uwzględniają dochody z tytułu regularnie wypłacanych dywidend. Kredytobiorca będzie zobowiązany do przestawienia:
- zaświadczenia wystawionego przez spółkę o wypłaconych dywidendach;
- potwierdzenia wpływu z tytułu dywidendy na konto bankowe.
Jakich dochodów nie uwzględni bank?
Bank nie uwzględni dochodów uzyskiwanych ze wszelkiego rodzaju świadczeń opiekuńczych, aczkolwiek są banki, które czynią wyjątki od tej reguły.
Wynika to z podejścia banku do uwzględniania dochodu tylko, gdy dochód ten może podlegać zajęciu komorniczemu w razie niespłacania kredytu przez klienta. W przypadku świadczeń opiekuńczych, z mocy prawa, takiego zajęcia bank nie będzie mógł dokonać.
Wyjątek może tu stanowić również dochód uzyskiwany z Programu 500+. Część banków może uwzględnić taki dochód jeśli jest on dochodem dodatkowym, w przypadku kredytów o krótkim okresie spłaty. W tej kwestii wypowiedział się już UKNF uznając, że banki mogą uwzględniać taki dochód w ocenie zdolności kredytowej. W takim przypadku banki wymagają dostarczenia decyzji o przyznaniu świadczenia oraz potwierdzenia wpływu świadczenia za ostatni okres.
Należy również mieć na uwadze, że bank inaczej będzie podchodził do oceny stabilności dochodów w przewidywanym okresie spłaty kredytu w przypadku długoterminowego kredytu hipotecznego a inaczej do kredytu gotówkowego na krótszy okres.
W jakiej formie przekazywane są dokumenty?
Jeżeli wymagane jest zaświadczenie o dochodach na druku banku, to bank na ogół będzie wymagał oryginału tego dokumentu (najpóźniej w momencie zawierania umowy).
W przypadku deklaracji podatkowych załączyć należy Urzędowe Potwierdzenie Odbioru (UPO) jeśli jest składane elektronicznie a gdy składane osobiście, musi zawierać pieczęć Urzędu Skarbowego potwierdzającą złożenie dokumentu.
Wyciąg z konta lub potwierdzenie przelewu musi spełniać jeden z trzech poniżej określonych warunków, jako dokument:
- wystawiony w placówce banku podpisany przez osobę upoważnioną wraz z pieczątką tego banku;
- wygenerowany w bankowości internetowej banku zawierający adnotację, że jest wydrukiem komputerowym oraz nie wymaga pieczęci i podpisu;
- wygenerowany w obecności pracownika banku przyjmującego wniosek, który potwierdzi na dokumencie, że wydruku dokonano w jego obecności.
Bank nie przyjmie dokumentu, który jest zdjęciem ekranu komputera. Dokument powinien być wstępnie wygenerowany, najlepiej do formatu pdf a następnie wydrukowany. Niektóre banki nie akceptują zbiorczych wyciągów, dlatego najlepiej wydrukować pojedyncze potwierdzenia przelewu dla każdego wpływu.
Potwierdzenie przelewu wynagrodzenia lub innego świadczenia powinno zawierać następujące informacje zgodne z innymi dokumentami potwierdzającymi zatrudnienie:
- dane nadawcy;
- kwotę przelewu;
- datę wpływu na konto;
- miesiąc, za który jest wypłacane;
- w tytule przelewu potwierdzenie, że dotyczy wynagrodzenia lub świadczenia.
Częstym przypadkiem jest wypłacanie wynagrodzenia przez podmiot zewnętrzny (np. biuro księgowe), inny niż zatrudniający pracownika, co będzie wymagało dodatkowych wyjaśnień.
Idealnie jest jeśli w tytule przelewu pracodawca umieszcza wyrażenie „wynagrodzenie za miesiąc styczeń”, dodatkowo, gdy jest to inny podmiot niż pracodawca „w imieniu [nazwa pracodawcy]”. W przypadku świadczeń w tytule przelewu może znaleźć się np. nr świadczenia, który powinien być zgodny z numerem umieszczonym na decyzji o jego przyznaniu lub waloryzacji.
W przypadku innych dokumentów wystarczy kopia ale oryginał musi być przedstawiony pracownikowi przyjmującemu wniosek do wglądu. Oczywiście dokumenty mogą być przekazywane w postaci kopii potwierdzonej przez notariusza.
Pamiętaj, że każda próba przerabiania dokumentów przedstawianych w banku (w tym potwierdzających dochód) jest przestępstwem wynikającym z przepisów Kodeksu Karnego. Zgodnie art. 304 §1 Kodeksu postępowania karnego, pracownik banku ma obowiązek zawiadomić organy ścigania o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu.