Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu (MPKK 2024)

Myśląc o kredycie lub pożyczce, w pierwszej kolejności zastanawiamy się jak wysokie będziemy musieli zapłacić odsetki od pożyczonej kwoty. Analizując oferty kredytowe często nie zwracamy uwagi na pozostałe koszty udzielenia kredytu. Bywa, że są dla kredytobiorcy znacznie większym obciążeniem niż same odsetki. 

Na całkowity koszt kredytu składają się koszty odsetkowe i pozaodsetkowe.

O wysokości maksymalnych kosztów odsetkowych przeczytasz w artykule: ile wynoszą odsetki maksymalne?

W tym artykule omawiam tzw. koszty pozaodsetkowe kredytu. Dowiesz się m.in.:

• Co to są pozaodsetkowe koszty kredytu?
• Jakie są i jak obliczyć maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu?

Znajdziesz również kalkulator maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu.

Poniższe informacje mają zastosowanie do wszystkich kredytów i pożyczek udzielanych przez banki i firmy pożyczkowe, które uznawane są za kredyt konsumencki w rozumieniu ustawy o kredycie konsumenckim.

Co to są pozaodsetkowe koszty kredytu?

Pozaodsetkowe koszty kredytu, zgodnie z definicją w art 5. pkt 6a ustawy o kredycie konsumenckim, “to wszystkie koszty, które konsument ponosi w związku z umową o kredyt konsumencki, z wyłączeniem odsetek”.

Do takich kosztów kredytu zalicza się przede wszystkim:

• opłaty przygotowawcze (za rozpatrzenie wniosku),
• prowizje za udzielenie kredytu,
• opłaty dotyczące obsługi rachunku powiązanego z kredytem,
• koszty usług dodatkowych, niezbędnych do uzyskania kredytu, m.in. ubezpieczenia kredytu,
• inne opłaty, także nieobowiązkowe, które kredytobiorca ponosi w związku z umową kredytową.

Kosztami kredytu nie są opłaty notarialne ponoszone przez konsumenta (np. ustanowienia zabezpieczeń lub oświadczenia o poddaniu się egzekucji składanego u notariusza).

Warto wiedzieć, że wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu w znacznym stopniu, często wyższym niż koszty odsetkowe, wpływa na wysokość Rzeczywistej Rocznej Stopy Oprocentowania (RRSO). Stąd w przypadku wielu kredytów i pożyczek udzielanych na krótkie okresy (szczególnie poniżej jednego roku), wysokie wartości RRSO wynikają bezpośrednio z pozaodsetkowych kosztów kredytu.

Pozaodsetkowe koszty kredytu a ubezpieczenie

Zgodnie z art. 6 ustawy o kredycie konsumenckim, koszt ubezpieczenia zalicza się jako “koszty usług dodatkowych, (…), w przypadku gdy ich poniesienie jest niezbędne do uzyskania kredytu lub do uzyskania go na oferowanych warunkach”.

Co za tym idzie, ich koszt wliczony jest do pozaodsetkowych kosztów kredytu.

Koszty ubezpieczenia, w zależności od rodzaju kredytu, mogą dotyczyć m.in.:

• ubezpieczenia na życie,
• ubezpieczenia nieruchomości,
• ubezpieczenia brakującego wkładu własnego,
• ubezpieczenia pomostowego do momentu wpisania hipoteki w księdze wieczystej.

Maksymalne koszty pozaodsetkowe kredytu

Podobnie jak w przypadku maksymalnych odsetek ustawowych, mamy do czynienia również z uregulowanym w ustawie, poziomem maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu (MPKK). Ustawa o kredycie konsumenckim, obowiązująca od 11 marca 2016 roku, określa w art. 36a maksymalną dopuszczalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu.

Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą przekraczać sumy dwóch wartości: stałej, bez względu na okres kredytowania, wartości 25% całkowitej kwoty kredytu oraz dodatkowo, 30% całkowitej kwoty kredytu, jako wartości zmiennej, w zależności od okresu kredytowania.

Przedstawiając na prostym przykładzie kredytu na 1 rok, maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogą przekroczyć 55% całkowitej kwoty kredytu. W uproszczeniu, za kolejny rok kredytu należy dodać 30% kwoty kredytu, czyli przy kredycie na 2 lata, nie mogą przekroczyć 85% całkowitej kwoty kredytu. 

W punkcie 2 art. 36a ustawy wprowadzono dodatkowe ograniczenie, iż “pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogą być wyższe od całkowitej kwoty kredytu”. Analizując wzór, przy okresie kredytowania, powyżej 30 miesięcy maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu będą równe całkowitej kwocie kredytu.

W art. 37d ustawy znajdują się wykluczenia, gdy nie stosuje się przepisów dotyczących maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Dotyczy to:

• kredytu w rachunku oszczędnościowo-rozliczeniowym;
• karty kredytowej, jeśli kredytodawca jest jednocześnie wydawcą karty kredytowej. 

Dla umów zawieranych przed 11 marca 2016 r. w ustawie o kredycie konsumenckim nie był określony maksymalny poziom pozaodsetkowych kosztów kredytu.

MPKK a odroczenie kredytu lub kolejny kredyt w ciągu 120 dni od wypłaty poprzedniego

Ustawa ogranicza również możliwość przedłużenia (odroczenia spłaty), czyli tzw. rolowania kredytu. Dotyczy to przede wszystkim firm pożyczkowych oferujących tzw. “chwilówki”, w przypadku, gdy pożyczkobiorca nie jest w stanie spłacić zobowiązania w terminie i proponowane jest wydłużenie terminu spłaty lub udzielenie kolejnej pożyczki, od których pobierane są kolejne opłaty i prowizje.

W art. 36b ustawy została zapisana reguła, iż ustalając maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu, jako całkowitą kwotę kredytu przyjmuje się kwotę pierwotnie udzielonego kredytu, który ma być odroczony oraz “do pozaodsetkowych kosztów kredytu dolicza się wszystkie koszty i opłaty, które kredytobiorca jest obowiązany ponieść w związku z odroczeniem spłaty kredytu, naliczone w okresie 120 dni od dnia wypłaty kredytu”.

Kolejny przypadek, określony w art. 36c ustawy, dotyczy sytuacji, gdy kredytobiorca, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu, zaciąga kolejny kredyt w ciągu 120 dni od zaciągnięcia pierwszego w tym samym banku lub firmie pożyczkowej. W takim przypadku ustalając maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu, jako całkowitą kwotę kredytu przyjmuje się kwotę pierwszego udzielonego kredytu a “pozaodsetkowe koszty kredytu obejmują sumę pozaodsetkowych kosztów wszystkich kredytów udzielonych w tym okresie”.

Podsumowując, w obu powyższych przypadkach mamy do czynienia z sytuacją, że odroczenie kredytu, jak i zaciągnięcie nowego, w ciągu 120 dni od wypłaty pierwszego kredytu, nie powoduje zwiększenia maksymalnych, dozwolonych kosztów pozaodsetkowych. Innymi słowy, instytucja finansowa udzielając kolejnych kredytów i pożyczek musi je traktować łącznie i nie może żądać dodatkowych opłat i prowizji, ponad określoną w ustawie wartość maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu dla pierwszej z umów.

Należy zwrócić uwagę, że wiele firm pożyczkowych próbowało ominąć zapisy ustawy stosując prosty zabieg, polegający na udzielaniu kolejnej pożyczki przez inny podmiot powiązany z pierwszym pożyczkodawcą. Takimi przypadkami zajął się UOKiK a odpowiednie regulacje znajdą się w przygotowywanej “ustawie antylichwiarskiej”.

Sankcja kredytu darmowego w przypadku przekroczenia maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu

Instytucje finansowe muszą bardzo dokładnie analizować, czy wobec danego klienta nie przekraczają maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu. W przypadku, gdy kredytodawca naliczy wyższe koszty pozaodsetkowe, będzie to dla kredytobiorcy jedną z przesłanek do zastosowania zapisów art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim. Zgodnie z art. 45.1 “w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1–8, 10, 11, 14–17, art. 31–33, art. 33a i art. 36a–36c konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie”.

Zastosowanie sankcji kredytu darmowego polega na złożeniu przez kredytobiorcę, instytucji finansowej, która udzieliła kredytu lub pożyczki, pisemnego oświadczenia. Spłata kredytu lub pożyczki następuje bez żadnych kosztów (zarówno odsetkowych, jak i pozaodsetkowych) zgodnie z harmonogramem określonym w umowie. Należy pamiętać, że kredytobiorca może skorzystać z uprawnienia jedynie w okresie jednego roku od spłaty zobowiązania.

Szczegółowe informacje o innych przesłankach sankcji kredytu darmowego w artykule: Uprawnienia konsumenta i odpowiedzialność kredytodawcy wynikające z kredytu konsumenckiego

Jak obliczyć maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu?

We wspomnianym powyżej art. 36a ustawy o kredycie konsumenckim został podany wzór na maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu (MPKK). Maksymalną wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu oblicza się według wzoru:

Wzór na maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu

gdzie: 

???? – maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu 

? – całkowita kwota kredytu, 

? – okres spłaty kredytu w dniach, 

? – liczba dni w roku.

Poniżej przedstawione zostały przykłady wyliczenia maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu.

Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu tarcza antykryzysowa

W celu ograniczenia skutków ekonomicznych COVID-19, w ramach “tarczy antykryzysowej” wprowadzono artykułem 8d ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19…, dla umów zawieranych od 1 kwietnia 2020 r. do 1 lipca 2021 roku, zmienione przepisy ograniczające wysokość maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu.

W przypadku pożyczek określanych jako “chwilówki” (termin spłaty do 30 dni), pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogły przekraczać 5% udzielonej pożyczki. 

Dla pozostałych umów maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu nie mogły być wyższe niż 15% całkowitej kwoty kredytu i 6% w zależności od okresu kredytu.

Dodatkowo pozaodsetkowe koszty kredytu w całym okresie kredytowania nie mogły przekraczać 45% całkowitej kwoty kredytu.

W związku z tym, w zależności od okresu spłaty kredytu, wzory na MPKK zostały odpowiednio zmodyfikowane:

• dla kredytów i pożyczek o okresie spłaty do 30 dni (“chwilówki”):

• dla kredytów i pożyczek o okresie spłaty 30 dni i dłuższym:

Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu tarcza antykryzysowa

Należy zwrócić uwagę, że po zakończeniu okresu obowiązywania “tarczy antykryzysowej”, dla wszystkich trwających umów kredytowych, przepisy powróciły do stanu poprzedniego (opisanego powyżej) i banki mogą stosować wyższe opłaty i prowizje stanowiące pozaodsetkowe koszty kredytu ale tylko licząc od 1 lipca 2021 r. do końca okresu pozostałego spłaty.

Maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu konsumenckiego w nowej ustawie antylichwiarskiej 2022 r.

W celu ograniczenia stosowania przez instytucje pożyczkowe zawyżonych kosztów, Ministerstwo Sprawiedliwości przedstawiło projekt tzw. nowej “ustawy antylichwiarskiej”. Nowa ustawa, która wejdzie w życie 18 grudnia 2022 r., zmienia zasadniczo rynek pożyczek. Wśród zmian znajdują się przepisy dotyczące dalszego ograniczania maksymalnych pozaodsetkowych kosztów kredytu. Ograniczenia będą zbliżone do obowiązującej do 1 lipca 2021 r. “tarczy antykryzysowej”.

Według ustawy, we wzorze na maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu (MPKK), zostaną wprowadzone następujące zmiany, w zależności od okresu spłaty kredytu lub pożyczki.

• dla kredytów i pożyczek o okresie spłaty do 30 dni (“chwilówki”):

• dla kredytów i pożyczek o okresie spłaty 30 dni i dłuższym:

Zgodnie z nowymi przepisami, na przykładzie kredytu na 1 rok, maksymalne pozaodsetkowe koszty kredytu nie będą mogły przekroczyć 20% (obecnie 55%) całkowitej kwoty kredytu. W uproszczeniu, za kolejny rok kredytu należy dodać 10% (obecnie 30%) kwoty kredytu, czyli przy kredycie na 2 lata, nie mogą przekroczyć 30% (poprzednio 85%) całkowitej kwoty kredytu.

W całym okresie kredytowania pozaodsetkowe koszty kredytu nie będą mogły być wyższe niż 45% całkowitej kwoty kredytu.

W art. 36c zostanie dokonana zmiana “w przypadku udzielenia przez kredytodawcę lub podmiot z nim powiązany konsumentowi, który nie dokonał pełnej spłaty kredytu, kolejnych kredytów w okresie 120 dni od dnia wypłaty pierwszego z kredytów”.

W projekcie znalazły się również nowe przepisy Kodeksu Cywilnego (art. 720 (1), (2), (3)) dotyczące pożyczek pieniężnych udzielanych osobom fizycznym.

Przeczytaj o innych zmianach w artykule Ustawa antylichwiarska 2022 – zmiany w udzielaniu pożyczek.