25 kwietnia 2022 r., w trakcie wystąpienia inauguracyjnego Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach, premier M. Morawiecki przedstawił założenia planu wsparcia kredytobiorców posiadających kredyty mieszkaniowe, które mają wejść w życie częściowo jeszcze w tym roku a w całości od 1 stycznia 2023 r. Przedstawiony plan wsparcia kredytobiorców zawiera jedynie propozycje, które mogą ulec zmianie w ramach dalszych dyskusji i ustaleń, przede wszystkim z Urzędem Komisji Nadzoru Finansowego (UKNF) i środowiskiem bankowym, a także w takcie prac legislacyjnych.
Propozycje zmian obejmują:
- “ustawowe wakacje kredytowe” do 8 rat odsetkowych dla kredytobiorców kredytu mieszkaniowego (po jednej w kwartale) w okresie 2022 i 2023 roku;
- zastąpienie wskaźnika referencyjnego WIBOR wskaźnikiem POLONIA (stawka operacji na rynku pieniężnym overnight);
- dofinansowanie przez banki Funduszu Wsparcia Kredytobiorców;
- utworzenie Funduszu Pomocowego dla banków.
Wakacje kredytowe dla kredytobiorców kredytu mieszkaniowego w 2022 i 2023 roku
Pierwsza propozycja dotycząca wprowadzenia tzw. “wakacji kredytowych” mogłaby być najbardziej opłacalną z punktu widzenia kredytobiorcy posiadającego kredyt mieszkaniowy. Według propozycji kredytobiorca mógłby wnioskować do swojego banku o przesunięcie spłaty jednej raty kredytowej bez naliczania dodatkowych odsetek, w każdym z kwartałów 2022 i 2023 roku, maksymalnie 8 rat (pragnę zauważyć, że jesteśmy już trakcie drugiego kwartału).
Niestety przedstawiona propozycja wymaga uszczegółowienia, ponieważ na wstępnym etapie brak jest odniesienia w jakiej części czy też całości raty ma następować odroczenie czy też karencja w spłacie. W trakcie prezentacji planu nie było to uściślone a ma decydujące znaczenie w kwestii opłacalności dla klienta. Można jedynie przypuszczać, że będą obowiązywały podobne zasady jakie zostały wprowadzone w trakcie pandemii koronawirusa o czym słychać w kolejnych wypowiedziach ze strony rządu. W późniejszych wypowiedziach premiera pojawiała się informacja, że kredytobiorca ma spłacać część raty kapitałowej (bez żadnych kosztów) a część odsetkowa zostanie odroczona.
Mając na uwadze pojawiające się wątpliwości trudno w tym momencie stwierdzić na ile wprowadzane “wakacje kredytowe” ulżą kredytobiorcom a na ile będą jedynie przesunięciem w czasie konieczności zapłaty raty kredytowej. Należy pamiętać, że kilkumiesięczne “wakacje kredytowe“ oznaczają tylko chwilową ulgę dla kredytobiorcy ale nie oznaczają zmniejszenia jego zobowiązania w dalszym okresie, ponieważ to czego nie zapłaci obecnie wróci do niego w późniejszym czasie, na koniec umowy. Nie ma nic za darmo.
Na czym polegają “wakacje kredytowe” można przeczytać w artykule na blogu.
Zastąpienie wskaźnika referencyjnego WIBOR wskaźnikiem POLONIA od 2023 roku
Wskaźnik WIBOR jest stosowany jako wskaźnik referencyjny służący do określania oprocentowania zdecydowanej większości kredytów udzielanych w polskich złotych. O wskaźniku WIBOR przeczytasz w tym artykule.
Niestety wskaźnik ten ma istotną wadę, gdyż oparty jest jedynie na przekazywanych propozycjach od banków uczestniczących w ustalaniu wskaźnika, co do ceny po jakiej banki hipotetycznie chcą udzielać pożyczek międzybankowych i zgodnie z rozporządzeniem unijnym powinien zostać zastąpiony rzeczywistym wskaźnikiem reprezentującym realne transakcje rynkowe pomiędzy bankami. W związku z tym, propozycja zmiany jest jedynie realizacją unijnych wymogów, które i tak powinny być wkrótce wprowadzone. Banki z resztą pracują nad zmianą tego wskaźnika, choć należy przyznać, że idzie im to opornie. Podobnie sytuacja wyglądała w zeszłym roku w przypadku kredytów we frankach szwajcarskich i likwidacji wskaźnika LIBOR. Proponowane zmiany WIBOR nie będą dotyczyły kredytobiorcy kredytu mieszkaniowego w walucie obcej.
W zakresie wskaźnika WIBOR rząd proponuje zastąpienie go wskaźnikiem POLONIA. Przedstawiona propozycja mogłaby w pewnym stopniu wpłynąć na wysokość zobowiązań kredytowych, przede wszystkim przy kredytach o dłuższym okresie kredytowania. Bieżące i historyczne dane wskazują na niższy poziom wskaźnika POLONIA niż WIBOR co przełożyłoby się na niższe oprocentowanie kredytów i niższe raty kredytowe.
| Wskaźnik WIBOR 3M | Wskaźnik POLONIA | Różnica | |
|---|---|---|---|
| 26.04.2022 r. | 5,84% | 4,38% | -1,46% |
W przypadku wprowadzenia wskaźnika POLONIA nie jest to ostateczna decyzja a jedynie punkt odniesienia do dalszych prac. Ma być to swojego rodzaju motywacja dla banków, które powinny wprowadzić zmiany do końca 2022 roku. Jeśli tego nie uczynią rząd wprowadzi własne rozwiązanie oparte o ten wskaźnik.
Dofinansowanie Funduszu Wsparcia Kredytobiorców
Na wstępie należy podkreślić, że zasady z punktu widzenia kryteriów przyznawania wsparcia dla kredytobiorcy z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców nie ulegają zmianie. O tych zasadach przeczytasz w artykule na blogu. Można jedynie spodziewać się przyspieszenia rozpatrywania składanych przez kredytobiorców wniosków.
W ramach przedstawionego planu pomocy dla kredytobiorców, banki mają dofinansować Fundusz z własnych środków: w 2022 r. kwotą 1,4 mld złotych i 2 mld złotych w 2023 r. Docelowo Fundusz ma dysponować kapitałem w wysokości 5 miliardów złotych. To i tak jest kropla w morzu potrzeb, ponieważ podana kwota wystarczy jedynie na pomoc dla ok. 70 tysięcy klientów banków, a według danych z raportu AMRON-SARfin (Ogólnopolski raport o kredytach mieszkaniowych i cenach transakcyjnych nieruchomości) na koniec IV kwartału 2021 r. było ich ponad 2,5 miliona.
Fundusz Pomocowy sektora bankowego
Ostatnią z zapowiedzi jest utworzenie Funduszu Pomocowego dla sektora bankowego, na który mają złożyć się same banki. Zgodnie z propozycją banki mają wpłacać część swojego wypracowanego zysku, który ma posłużyć do zapewnienia stabilności sektora bankowego, w razie wystąpienia sytuacji zwiększonej niespłacalności kredytów mieszkaniowych. Z punktu widzenia bieżącej spłaty kredytów przez kredytobiorców nie będzie to miało wpływu na wysokość ich rat kredytowych.
Podsumowując, przedstawione rządowe propozycje dotyczące wsparcia dla kredytobiorców nie są radykalne i tylko w niewielkim stopniu będą w stanie wpłynąć na zmniejszenie obciążeń kredytowych osób posiadających zobowiązanie w postaci kredytu mieszkaniowego w polskich złotych. Część z tych rozwiązań jest już dostępna w ramach dzisiejszych przepisów (Fundusz Wsparcia Kredytobiorców), a część jest w trakcie opracowywania (wskaźnik zastępujący WIBOR). Warto w tym miejscu podkreślić, że nie wszyscy kredytobiorcy będą mogli skorzystać z wprowadzonych udogodnień lub nie będzie to dla nich na tyle korzystne, aby móc spokojnie planować swój budżet domowy.
