Zakładając konto osobiste lub lokatę bankową zastanawiasz się, czy twoje pieniądze są bezpieczne? Za bezpieczeństwo twoich pieniędzy odpowiada instytucja, która w razie upadku, bankructwa banku wypłaca środki pieniężne tam zgromadzone. Z tego artykułu dowiesz się jak działa Bankowy Fundusz Gwarancyjny.
Czym zajmuje się Bankowy Fundusz Gwarancyjny?
Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) jest instytucją przede wszystkim gwarantującą depozyty klientów banków i SKOK-ów działających w Polsce. Z drugiej strony Bankowy Fundusz Gwarancyjny ma za zadanie, dbając o stabilność systemu finansowego, analizowanie informacji dotyczących podmiotów objętych systemem gwarancji a w razie potrzeby zapewnienie im pomocy w przypadku zagrożenia upadłością. Jest także odpowiedzialny za przeprowadzenie przymusowej restrukturyzacji instytucji finansowych zagrożonych bankructwem.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny ustawa
BFG działa na podstawie ustawy z dnia 10 czerwca 2016 r. o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym, systemie gwarantowania depozytów oraz przymusowej restrukturyzacji. Ustawa o bankowym funduszu gwarancyjnym i przymusowej restrukturyzacji określa zasady gwarantowania depozytów w Polsce. Jednocześnie w ramach przepisów unijnych, jako nadrzędna, obowiązuje Dyrektywa z dnia 16 kwietnia 2014 r. w sprawie systemów gwarancji depozytów. Zgodnie z dyrektywą wszystkie kraje unijne musiały dostosować warunki gwarancji depozytów tak, aby przepisy były zharmonizowane na terenie całej Unii Europejskiej. Klient instytucji finansowej powinien mieć zagwarantowane takie same podstawowe warunki w każdym kraju.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny jakie banki?
Bankowy Fundusz Gwarancyjny chroni depozyty złożone w:
- bankach krajowych (oprócz Banku Gospodarstwa Krajowego);
- spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych – SKOK-ach;
- oddziałach banków zagranicznych jeśli nie są uczestnikami innego systemu gwarantowania lub jego zakres i wysokość gwarancji jest mniejsza niż BFG.
Gwarancjami BFG nie są objęte banki hipoteczne nieprowadzące działalności depozytowej.
Na podstawie przepisów unijnych, oddziały banków prowadzące działalność na terytorium Polski, które mają siedzibę w innym państwie członkowskim UE, przynależą do systemu gwarantowania depozytów w kraju swojej siedziby, który musi gwarantować depozyty minimum na takich samych zasadach i w tej samej kwocie. Korzystając z usług takiego banku należy zapoznać się z warunkami gwarancji dostępnymi na ich stronach internetowych. Przykładowo, na blogu opisuję produkty depozytowe takich banków jak Aion Bank, BFF Bank i InBank.
W tabeli na końcu artykułu znajduje się lista banków w Polsce objętych gwarancjami BFG (źródło: strona internetowa BFG według stanu na dzień 02.05.2022 r.)
W przypadku trzech banków w Polsce należy zwrócić uwagę na to, że prowadzą działalność pod dwiema markami handlowymi, co może błędnie sprawiać wrażenie oddzielnych instytucji. Faktycznie są to pojedyncze banki (jedna licencja bankowa):
- Bank PKO BP i Inteligo
- Bank BNP Paribas i GOoptima
- Bank Pocztowy i EnveloBank
Jeśli posiadasz depozyty w jednym z tych banków, zwróć uwagę, że środki będą gwarantowane do 100000 Euro łącznie.
Powyższy przypadek nie dotyczy Santander Bank Polska i Santander Consumer Bank, które są oddzielnymi podmiotami, działającymi na podstawie odrębnych licencji bankowych. Środków zgromadzonych w tych dwóch bankach nie sumuje się.
Gwarancje depozytów w bankach zagranicznych działających w Polsce
Na polskim rynku bankowym działa kilkanaście instytucji finansowych na podstawie unijnych licencji, których środki są gwarantowane przez odpowiednie instytucje w danym kraju pochodzenia. W poniższej tabeli zamieściłem popularne banki, które kierują swoją ofertę do polskiego klienta detalicznego. Dobrze być świadomym, kto i gdzie gwarantuje wypłatę depozytów, w przypadku upadłości takiego banku.
| Nazwa instytucji | AS Inbank Spółka Akcyjna Oddział w Polsce |
| Kraj pochodzenia | Estonia |
| Zakres gwarancji | Depozyty złożone w Inbank gwarantowane są przez estoński fundusz gwarancyjny Tagatisfond. Fundusz ten jest odpowiednikiem polskiego Bankowego Funduszu Gwarancyjnego i utworzony został na podstawie tych samych wytycznych Parlamentu Europejskiego i Rady z dyrektywy 2014/59/UE z 15 maja 2014 roku. Gwarancją objęte są depozyty wraz z odsetkami do pełnej wysokości, maksymalnie do 100.000 euro w stosunku do pojedynczego deponenta. |
| Strona internetowa | Strona Inbank |
| Nazwa instytucji | Aion Bank SA Spółka Akcyjna Oddział w Polsce |
| Kraj pochodzenia | Belgia |
| Zakres gwarancji | Depozyty założone w Aion Banku gwarantowane są przez belgijski fundusz gwarancyjny Fonds de Garantie pour les services publics / Het Garantiefonds – Fundusz Gwarancyjny (BE). Fundusz ten jest odpowiednikiem polskiego Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Gwarancją objęte są depozyty wraz z odsetkami do pełnej wysokości, maksymalnie do 100.000 euro w stosunku do pojedynczego deponenta. Szczegóły systemu gwarantowania depozytów założonych w Aion Banku dostępne są w Formularzu informacyjnym dla deponentów Banku. |
| Strona internetowa | Strona Aion Bank |
| Nazwa instytucji | BFF Bank S.p.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce |
| Kraj pochodzenia | Włochy |
| Zakres gwarancji | Depozyty zgromadzone na lokatach Facto w BFF Bank S.p.A. Spółka Akcyjna Oddział w Polsce są gwarantowane przez Fondo Interbancario di Tutela dei Depositi – włoski odpowiednik Bankowego Funduszu Gwarancyjnego. Środki pieniężne zdeponowane przez Klientów są zabezpieczone zgodnie z obowiązującymi przepisami włoskiego prawa. Fundusz zapewnia każdemu klientowi pokrycie środków w wysokości do 100 000 euro w odniesieniu do każdego deponenta, w ciągu: 15 dni roboczych od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2020 r. 10 dni roboczych od 1 stycznia 2021 r. do 31 grudnia 2023 r. 7 dni roboczych od 1 stycznia 2024 r. |
| Strona internetowa | Strona BFF Bank |
Czyje środki są gwarantowane przez Bankowy Fundusz Gwarancyjny?
Jeśli już wiemy w jakich bankach są gwarantowane depozyty bankowe, warto sprawdzić kto jest objęty gwarancjami BFG? Czy Bankowy Fundusz Gwarancyjny obejmuje firmy?
Artykuły 20 i 21 ustawy o BFG określają podmioty (tzw. deponentów), których depozyty podlegają ochronie. Gwarancjami BFG objęte są środki pieniężne i należności osób fizycznych, także prowadzących działalność gospodarczą oraz:
- w przypadku banku lub oddziału banku zagranicznego:
- osób prawnych,
- jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną,
- szkolnych kas oszczędnościowych,
- kas zapomogowo-pożyczkowych,
- rad rodziców.
- w przypadku SKOK-u:
- organizacji pozarządowych,
- jednostek organizacyjnych kościoła lub związku wyznaniowego, będących osobami prawnymi,
- spółdzielni,
- związków zawodowych,
- wspólnot mieszkaniowych.
Jakie podmioty nie są objęte gwarancjami BFG?
O ile gwarancje obejmują podmioty wymienione w poprzedniej części, istnieje również grupa podmiotów, które nie mogą liczyć na wypłatę środków w przypadku upadłości banku lub SKOK-u. Gwarancje BFG (art. 22 ustawy) nie obejmują depozytów złożonych w bankach i SKOK-ach przez:
- Skarb Państwa, Narodowy Bank Polski, Bankowy Fundusz Gwarancyjny;
- inne banki i SKOK-i;
- instytucje finansowe (kredytowe) i firmy inwestycyjne;
- osoby i podmioty, które nie zostały zidentyfikowane przez odpowiednio bank lub kasę;
- zakłady ubezpieczeń i reasekuracji;
- fundusze inwestycyjne;
- otwarte fundusze emerytalne, pracownicze fundusze emerytalne, powszechne towarzystwa emerytalne i pracownicze towarzystwa emerytalne;
- jednostki samorządu terytorialnego;
- organy władz publicznych innego państwa członkowskiego UE oraz państwa trzeciego, w szczególności rządów centralnych, regionalnych oraz jednostek samorządu terytorialnego tych państw.
Bankowy Fundusz Gwarancyjny do jakiej kwoty 2022
Bankowy Fundusz Gwarancyjny gwarantuje bezpieczeństwo depozytów do kwoty o równowartości 100000 Euro, zarówno na rachunkach w polskich złotych jak i w walutach obcych. Równowartość 100000 Euro w złotych przelicza się według kurs średniego NBP z dnia spełnienia warunku gwarancji. W przeliczeniu jest to obecnie ponad 450000 złotych.
Kwoty na rachunkach w walutach obcych, zgodnie z art.19 ustawy, przelicza się “według kursu stosowanego do ustalenia stanu ksiąg rachunkowych na dzień spełnienia warunku gwarancji” i wypłaca się w polskich złotych.
Jeśli masz oszczędności w kwocie przekraczającej równowartość 100000 Euro warto rozważyć możliwość założenia kont w kilku bankach, aby w każdym z nich suma środków nie przekraczała tej kwoty.
W przypadku, gdy posiadasz środki na kontach i lokatach w dwóch bankach, które planują połączenie, pamiętaj, że objęte będą jednym limitem 100000 Euro. Masz prawo wypłacić środki przekraczające limit wraz z naliczonymi odsetkami, bezkosztowo w ciągu 3 miesięcy od powiadomienia przez bank o planowanym połączeniu.
Kiedy BFG wypłaci większą kwotę?
W szczególnych przypadkach Bankowy Fundusz Gwarancyjny może wypłacić większą kwotę niż gwarantowana równowartość 100000 Euro. Do dwukrotności kwoty gwarancji, czyli do 200000 Euro, uzyskają tylko osoby fizyczne, które posiadają środki z tytułu:
- sprzedaży mieszkania, domu mieszkalnego, prawa spółdzielczego do lokalu, niezwiązanych z prowadzoną działalnością gospodarczą;
- podziału majątku po ustaniu małżeńskiej wspólności majątkowej;
- otrzymania spadku;
- wypłaconego ubezpieczenia na życie;
- wypłaconego ubezpieczenia następstw nieszczęśliwych wypadków;
- otrzymania odprawy pieniężnej po zakończeniu zatrudnienia;
- otrzymania odprawy emerytalnej lub rentowej
Powyższa zasada obowiązuje, jeśli nie minęły 3 miesiące od wpływu środków na rachunek banku. Kwota wypłaty tych środków zostanie ustalona jako różnica pomiędzy kwotą równowartości 200000 Euro a sumą pozostałych środków w banku. Jeśli upłynęły już 3 miesiące, obowiązuje standardowy limit.
Jakie środki są gwarantowane przez BFG?
BFG gwarantuje nam bezpieczeństwo wszystkich środków zgromadzonych w banku lub SKOK-u, na każdym z posiadanych: rachunku osobistym, rachunku oszczędnościowym, lokacie terminowej, rachunku firmowym, w złotych i walutach obcych, także wspólnych i dla dzieci z wyłączeniem opisanych w kolejnym rozdziale.
W przypadku konieczności wypłaty z BFG, wylicza się sumę środków zgromadzonych na wszystkich imiennych rachunkach oraz innych należności objętych gwarancjami z uwzględnieniem również odsetek naliczonych do tego dnia, na podstawie obowiązującego oprocentowania tych środków, bez względu na termin wymagalności.
Dla konta wspólnego suma gwarantowanych środków jest ustalana oddzielnie dla każdego współposiadacza. Jeśli umowa rachunku nie stanowi inaczej, dla każdego ze współposiadaczy suma środków na rachunku jest dzielona po równo. Przykładowo, jeśli na rachunku wspólnym (dzielonym po 50%) znajduje się 600000 zł, to wszystkie środki będą objęte gwarancją BFG (300000 zł < limit 450000 zł).
BFG gwarantuje również środki zgromadzone przez klienta banku, który zakupił mieszkanie w budowie, zdeponowane w mieszkaniowym rachunku powierniczym, na którym zabezpieczone są środki na budowę mieszkań przez dewelopera. Warto pamiętać, że w przypadku, gdy klient posiada jeszcze oszczędności w tym samym banku, suma gwarantowanych środków liczona jest łącznie.
BFG wypłaci również środki z tytułu zapisu bankowego na wypadek śmierci oraz kosztów pogrzebu, jeśli śmierć klienta nastąpiła przed dniem uruchomienia gwarancji banku.
Systemem gwarancji objęte są także należności z posiadanych bankowych papierów wartościowych, ale wyemitowanych przed 2 lipca 2014 r.
WAŻNE!!!
Należy zwrócić szczególną uwagę, że gwarancjami BFG nie są objęte środki w podmiotach, które nie posiadają stosownego zezwolenia Komisji Nadzoru Finansowego “na gromadzenie środków pieniężnych innych osób, w celu udzielania kredytów, pożyczek pieniężnych lub obciążania ryzykiem tych środków w inny sposób”. Warto zwracać uwagę na tego typu podmioty i w żadnym przypadku nie powierzać im swoich oszczędności. Niestety mimo wielu afer związanych z firmami oferującymi szybkie pomnażanie pieniędzy (m.in. Amber Gold), nadal wiele osób daje się nabrać na oferty oszustów. Trzeba wiedzieć, że nie ma drogi na skróty i piękne historie o szybkim zysku są na ogół oszustwem. Jeśli firma obiecuje zysk przekraczający dwukrotnie średnią stawkę oprocentowania lokat w banku, to na ogół będzie inwestycją o bardzo wysokim ryzyku utraty wszystkich ulokowanych środków a często próbą wyłudzenia pieniędzy.
Jakie środki nie są gwarantowane przez BFG?
Bankowy Fundusz Gwarancji nie chroni zainwestowanych środków w produkty, które są sprzedawane przez banki lub SKOK-i, takie jak jednostki funduszy inwestycyjnych lub produkty ubezpieczeniowe. Jeśli bank oferuje produkty łączące lokatę z funduszem inwestycyjnym, to gwarancją objęta będzie jedynie część środków, która jest zdeponowana na lokacie. Jeśli wpłaciłeś do banku spółdzielczego lub SKOK-u środki w postaci udziałów, wpisowego lub wkładu członkowskiego to również nie podlegają gwarancjom BFG.
Kiedy BFG wypłaca środki z fundusz gwarancyjnego?
Do tego, aby zostały wypłacone środki z Bankowego Funduszu Gwarancyjnego musi zostać spełniony warunek uruchomienia gwarancji.
W przypadku banku krajowego / SKOK-ów będzie to jeden z dwóch poniższych powodów:
- Komisja Nadzoru Finansowego zawiesiła działalność banku / kasy i ustanowiła zarząd komisaryczny / zarządcę komisarycznego (jeśli nie był wprowadzony) oraz złożyła wniosek o ogłoszenie upadłości;
- Bankowy Fundusz Gwarancyjny w ramach przymusowej restrukturyzacji złożył wniosek o ogłoszenie upadłości banku / kasy.
Termin powyższej decyzji KNF/BFG oznacza ustalenie dnia spełnienia warunku gwarancji. Od tego dnia liczony jest okres 7 dni do rozpoczęcia wypłaty środków.
W przypadku oddziału banku zagranicznego przesłanką do uruchomienia wypłaty będzie “uznanie przez sąd orzeczenia o wszczęciu zagranicznego postępowania upadłościowego dotyczącego banku lub majątku banku położonego w Polsce”. Przypominam, że dotyczy to wyłącznie oddziałów podlegających polskiemu funduszowi gwarancyjnemu. W przypadku banków podlegających pod system gwarancji bankowych w innych krajach UE przepisy mogą się nieznacznie różnić, w zależności od danego systemu prawnego.
Wypłata z BFG w przypadku upadłości banku
Informacja o rozpoczęciu procedury wypłaty środków z BFG jest udostępniana na stronie internetowej Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, w placówkach banku / SKOK-u.
Ustanowiony przez BFG zarząd / zarządca komisaryczny ma 3 dni robocze na sporządzenie i przekazanie zestawienia wszystkich deponentów.
Wypłatą środków w ramach gwarancji zajmuje się wyznaczony przez BFG podmiot: zarząd / zarządca komisaryczny lub na podstawie umowy inny bank lub SKOK. Wypłata środków gwarantowanych następuje w ciągu 7 dni roboczych od daty spełnienia warunku gwarancji. Terminy i miejsce wypłaty są określone i opublikowane przez BFG. Do wyznaczonego podmiotu należy udać się z dokumentem tożsamości a wypłata następuje w gotówce lub przelewem na konto. Po zakończeniu wypłat przez wyznaczony podmiot, środki nadal można wypłacić w siedzibie BFG, w ciągu 5 lat od od daty spełnienia warunku gwarancji (do końca roku kalendarzowego, w którym ten termin upływa). Po tym terminie roszczenia ulegają przedawnieniu (oprócz roszczeń, dla których nastąpiło przerwanie biegu przedawnienia zgodnie z art. 123 § 1 k.c.)
Data spełnienia warunku gwarancji
Sporządzenie i przekazanie listy deponentów do BFG
3 dni robocze
Rozpoczęcie wypłaty środków z BFG przez podmiot
7 dni roboczych
Okres wypłaty środków przez wyznaczony podmiot
Określony w komunikacie BFG
Wypłata środków przez BFG po okresie wypłaty przez wyznaczony podmiot
do 5 lat od daty spełnienia warunku gwarancji (do końca roku kalendarzowego)
Źródła finansowania Bankowego Funduszu Gwarancyjnego
Bankowy Fundusz Gwarancyjny w ramach obowiązkowego systemu gwarantowania depozytów, prowadzi fundusz gwarancyjny, który w największym stopniu zasilany jest przez banki oraz SKOK-i, w ramach dokonywanych kwartalnych wpłat składek.
Rada Funduszu ustala wysokość łącznej sumy składek na dany rok a następnie ustala wysokość kwartalnej składki odprowadzanej przez dany bank lub SKOK. Wysokość składki zależy od wartości posiadanych gwarantowanych depozytów i przypisanej kategorii ryzyka.
Zgodnie z ustawą z 2016 roku, do 2034 roku, fundusz powinien dysponować środkami stanowiącymi 2,6% wszystkich gwarantowanych środków zdeponowanych w bankach oraz 1% w SKOK-ach. Oprócz składek na fundusz banków i SKOK-ów, dodatkowo instytucje obowiązane wpłacają składki na fundusz utworzony na wypadek przymusowej restrukturyzacji banków oraz firm inwestycyjnych oraz oddzielnie SKOK-ów.
