7 lutego 2023 roku pojawiło się na stronie UKNF stanowisko skierowane do banków ws. oceny zdolności kredytowej przy udzielaniu kredytów oprocentowanych zmienną i okresowo stałą stopą procentową, które w obecnej sytuacji zapaści na rynku kredytów hipotecznych, może w pewnym stopniu zwiększyć dostępność kredytów.
Nieprzypadkowo też stanowisko dotyczące zdolności kredytowej pojawiło się w kilka dni po ogłoszeniu projektu ustawy dotyczącej Programu Pierwsze Mieszkanie, w tym Bezpiecznego kredytu 2%.
Nie minął rok od poprzednio wydanego stanowiska, mającego na celu zmniejszenie ryzyka banków w przypadku udzielania kredytów długoterminowych, co przy obecnych warunkach stóp procentowych diametralnie zmieniło sytuację na rynku kredytów mieszkaniowych, a w praktyce, uniemożliwiło ich udzielanie.
Stosowanie bufora w ocenie zdolności kredytowej
Zgodnie z Rekomendacją S wydaną przez UKNF, każdy bank jest zobowiązany wyliczać zdolność kredytową klienta uwzględniając ryzyko wzrostu stóp procentowych w procesie oceny zdolności kredytowej. Według wytycznych ze stanowiska UKNF, wydanego w 2022 roku, w przypadku kredytów hipotecznych banki zakładały możliwy wzrost oprocentowania kredytu mieszkaniowego minimum o 500 punktów bazowych (5 punktów procentowych).
Należy również przypomnieć, że w przypadku kredytów o stałym oprocentowaniu w całym okresie kredytowania, stosowanie dodatkowych buforów, co oczywiste, nie jest wymagane.
Zmiany w ocenie zdolności kredytowej w 2023 roku
W opublikowanym w 2023 roku stanowisku UKNF informuje, iż banki mogą, w przypadku kredytów hipotecznych opartych o tymczasowo stałą stopę procentową przyjmować wzrost oprocentowania kredytu mieszkaniowego minimum o 250 punktów bazowych (2,5 p.p).
Dla kredytów o zmiennej stopie procentowej banki powinny zastosować wyższy poziom bufora, jednak nie jest on określony z góry przez UKNF.
Oczywiście cała odpowiedzialność jest przerzucona na banki a UKNF jedynie wskazuje, że poziom 2,5 p.p. powinien być uwzględniany jako minimalny. Jednocześnie bank dokonuje dalszej weryfikacji biorąc pod uwagę zidentyfikowane czynniki ryzyka oraz rodzaj kredytu, którego ma dotyczyć a następnie podejmuje decyzję, czy w jego przypadku bufor nie powinien być wyższy.
Dlaczego UKNF zmieniło stanowisko dotyczące zdolności kredytowej
Po serii podwyżek stóp procentowych (powyżej bufora 5 p.p.), kilkumiesięcznym ich zawieszeniu, dalsze znaczne podniesienie stóp procentowych należy ocenić jako mało prawdopodobne. Przyczyn należy szukać przede wszystkim w możliwym kryzysie gospodarczym a przez to obniżeniu poziomu inflacji. UKNF uznał, że wprowadzony rok temu dodatkowy rygor podwajający wielkość stosowanego bufora nie ma już takiego znaczenia i można go przywrócić do poziomu określonego w Rekomendacji S dla banków.
Warto podkreślić, że z drugiej strony UKNF publikując stanowisko dotyczące zdolności kredytowej zwraca uwagę, że obecna sytuacja gospodarcza może mieć negatywny wpływ na poziom dochodu rozporządzalnego gospodarstw domowych wynikający ze wzrostu kosztów utrzymania i/lub spadku poziomu uzyskiwanych przychodów. Powyższe czynniki banki powinny uwzględniać w oferowaniu długoterminowych kredytów mieszkaniowych.
Zmiana podejścia do tego tematu przez UKNF wynika również z konieczności wsparcia rządowego programu Bezpieczny Kredyt 2%, o czym mówiło się już od dłuższego czasu. Bez modyfikacji zasad obliczania zdolności kredytowej, program byłby praktycznie niedostępny dla zdecydowanej większości potencjalnych klientów.
Wpływ zmiany zasad na maksymalną dostępną wysokość kredytu mieszkaniowego
Dzięki nowym wytycznym UKNF, banki będą mogły w pewnym stopniu złagodzić swoją politykę kredytową, zwiększając dostępność kredytów, przez obniżenie wymogów dotyczących posiadanej przez klientów zdolności kredytowej.
Można założyć, że zdolność kredytowa klientów wzrośnie od 15% do nawet 25%, w zależności od oprocentowania kredytu, uzyskiwanych dochodów i okresu kredytowania. W związku z tym, że badanie zdolności kredytowej zależy od wielu innych czynników oraz od polityki danego banku, nie należy zakładać z góry, że każdy bank udzieli o tyle proporcjonalnie większej kwoty kredytu.
Poniższa tabela przedstawia przykładową zmianę w wysokości dostępnego kredytu przy zastosowaniu nowych zasad sugerowanych przez UKNF.
luty 2023 – stanowisko dotyczące zdolności kredytowej z 2022 r. | marzec 2023 – nowe stanowisko dotyczące zdolności kredytowej | |
---|---|---|
Oprocentowanie kredytu | 9,0% | 9,0% |
Oprocentowanie kredytu z uwzględnieniem bufora | 14,0% (9,0+5,0) | 11,5% (9,0+2,5) |
Okres kredytowania | 25 lat (300 rat miesięcznych) | 25 lat (300 rat miesięcznych) |
Dochód miesięczny do oceny zdolności kredytowej | 7000 zł | 7000 zł |
Maksymalna kwota kredytu | 290755,38 zł | 344329,25 zł |
Różnica | 53573,87 zł |
Wyliczenie przykładowe według wzoru funkcji PV (wartość bieżąca sumy stałych płatności) dla pokazania różnicy, nie uwzględnia zasad udzielania kredytów w danym banku, w rzeczywistości kwota udzielanego kredytu może być niższa.
UKNF pracuje nad wydaniem zaktualizowanej Rekomendacji S, w której znajdą się nowe wytyczne dotyczące tematu stosowania bufora w ocenie zdolności kredytowej, w zależności od rodzaju oprocentowania kredytu, uwzględniając założenia jakie zawiera stanowisko dotyczące zdolności kredytowej.
Sprawdź oferty kredytów hipotecznych w największych polskich bankach:
Jeśli jednak nie czujesz się na siłach samemu wybrać najlepszego dla siebie kredytu skorzystaj z pomocy doświadczonych ekspertów rynku kredytów hipotecznych, którzy pomogą w wybraniu odpowiedniego kredytu.
Warunki nie będą gorsze (a często lepsze) niż te, które użytkownik uzyskałby bezpośrednio. Dzięki temu wynagrodzeniu będzie możliwe pokrycie kosztów utrzymania działalności bloga.