W obecnej sytuacji ekonomicznej i w związku z brakiem możliwości dalszego regulowania zobowiązań finansowych, przede wszystkim wobec instytucji finansowych, coraz więcej osób będzie zastanawiać się nad tym, co daje upadłość konsumencka?
Przed podjęciem jednej z najważniejszych decyzji finansowych w życiu warto być świadomym korzyści ale i konsekwencji z ogłoszenia upadłości konsumenckiej.
W poniższym artykule postaram się w zwięzły sposób opisać najważniejsze kwestie związane z upadłością konsumencką.
Przepisy regulujące upadłość konsumencką
Upadłość konsumencka została określona przepisami ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe – Tytuł V – Postępowanie upadłościowe wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej.
Kto może wnioskować o upadłość konsumencką?
Co do zasady, upadłość konsumencka ma służyć osobom, które wbrew swojej woli znalazły się w trudnej sytuacji życiowej, np. utrata pracy, ciężka choroba lub dotknęła ich inna sytuacja losowa. Upadłością konsumencką może być objęta wyłącznie osoba, która w dłuższym okresie nie reguluje swoich zobowiązań finansowych (np. nie spłaca kredytów). Problemy z regulowaniem zobowiązań muszą mieć charakter stały a nie przejściowy.
Zgodnie z art, 11 ustawy “domniemywa się, że dłużnik utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące”.
Upadłość konsumencka jest przeznaczona dla osoby fizycznej spełniającej poniższe kryteria:
- jest niewypłacalna (trwałe zaległości powyżej 3 miesięcy);
- nie jest obecnie przedsiębiorcą (działalność zamknięta w CEIDG);
- w ciągu ostatnich 10 lat nie miała ogłoszonej upadłości zakończonej umorzeniem całości lub części długów;
- także wtedy, gdy dłużnik ma tylko jednego wierzyciela i nie posiada majątku.
Wniosek o upadłość konsumencką składa dłużnik, za wyjątkiem sytuacji, gdy w ciągu roku od zakończenia (wykreślenia) działalności gospodarczej prowadzonej przez dłużnika, wniosek może złożyć wierzyciel.
W przypadku, gdy niewypłacalność dotyczy małżeństwa (np. wspólny kredyt) każdy z małżonków musi złożyć wniosek indywidualnie.
Czy upadłość konsumencka umarza długi?
Najczęściej zadawanym pytaniem jest kwestia czy upadłość konsumencka umarza długi?
Odpowiedź jest prosta. Co do zasady upadłość konsumencka nie powoduje umorzenia długów. Tylko w skrajnych przypadkach jest możliwe całkowite umorzenie długów, gdy dłużnik nie posiada majątku, który mógłby zaspokoić chociaż część zobowiązań oraz dłużnik nie jest w stanie chociaż częściowo dokonywać ratalnych spłat zadłużenia.
Upadłość konsumencka dotyczy wyłącznie długów, które powstały przed jej ogłoszeniem. Stąd, każde kolejne zobowiązania powstałe po ogłoszeniu upadłości muszą być regulowane terminowo, dotyczy to również długów, które nie mogą być umorzone jak np. zobowiązania alimentacyjne.
Upadłość konsumencka daje możliwość uwolnienia się od długów, których dłużnik nie jest w stanie spłacić. Nie oznacza to automatycznego umorzenia wszystkich długów a niesie za sobą konsekwencje w postaci likwidacji majątku dłużnika oraz co do zasady zrealizowanie planu spłat wierzycieli. Dopiero po zakończeniu całego postępowania upadłościowego dłużnik uzyskuje pełne uwolnienie się od długów.
Ile kosztuje upadłość konsumencka?
Złożenie do sądu wniosku o przeprowadzenie konsumenckiego postępowania upadłościowego wiąże się z opłatą sądową w wysokości 30 zł.
Dalsze etapy postępowania wiążą się z kosztami wynagrodzenia syndyka i częściowo jego kancelarii. Według szacunków Ministerstwa Sprawiedliwości w uproszczonym postępowaniu należy liczyć się z kosztami w wysokości od 4000 do 7000 złotych. W postępowaniu zwykłym koszty związane z postępowaniem mogą urosnąć do kwoty ponad 10000 złotych.
Upadłość konsumencka a BIK
Wiele osób zastanawia się w jaki sposób upadłość konsumencka ma wpływ na zaciąganie kredytów. Informacja o upadłości konsumenckiej znajdzie się w bazie Biura Informacji Kredytowej. Bank lub firma pożyczkowa składając zapytanie na podstawie wniosku kredytowego klienta otrzyma w pozyskanym raporcie informacje o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. W związku z tym uzyskanie kredytu lub pożyczki będzie praktycznie niemożliwe a każdorazowo wymagać będzie zgody sądu. Pomimo, że przepisy nie zabraniają ich udzielania, to instytucje finansowe nie będą zainteresowane ze względu na ryzyko i dodatkowe czynności z tym związane. Informacja o upadłości będzie przetwarzana przez BIK jeszcze przez 5 lat po jej zakończeniu.
Rodzaje postępowań upadłościowych
Sąd wydając postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, w zależności od złożoności sprawy, decyduje czy może być prowadzone w formie uproszczonej, czy też w formie zwykłej.
Konsumenckie uproszczone postępowanie upadłościowe
Uproszczone postępowanie upadłościowe jest stosowane w przypadkach, gdy majątek dłużnika w ocenie sądu będzie można w miarę szybko sprzedać lub dłużnik nie posiada majątku.
W ramach postępowania uproszczonego, sąd ogłaszając upadłość konsumencką, wyznacza syndyka do prowadzenia dalszych czynności (sąd rozpatruje skargi na czynności lub zaniechania syndyka). Syndyk ma za zadanie jak najszybciej sprzedać wszystkie składniki majątku dłużnika a następnie ustala plan spłaty wierzycieli, który przedstawia sądowi do akceptacji.
Z informacji publikowanych przez Ministerstwo Sprawiedliwości postępowanie uproszczone powinno zakończyć się w ciągu pół roku do ośmiu miesięcy.
Zwykłe konsumenckie postępowanie upadłościowe
W bardziej skomplikowanych sytuacjach, gdy skala wierzycieli, majątku lub sprawa dotyczy osób prowadzących w przeszłości działalność gospodarczą, sąd wyznacza sędziego-komisarza, który prowadzi dalej całe postępowanie. Oznacza to jednak, że postępowanie będzie trwało znacznie dłużej, od roku do dwóch lat. Sędzią-komisarzem może być wyznaczony sędzia zawodowy lub referendarz sądowy.
Etapy postępowania upadłości konsumenckiej
Każde postępowanie związane z ogłoszeniem i realizacją procesu upadłości konsumenckiej jest prowadzone zgodnie z poniższymi etapami (w zależności czy postępowanie zwykłe czy uproszczone oraz od sytuacji majątkowej dłużnika):
- Wniosek dłużnika o ogłoszenie upadłości konsumenckiej
- Postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej
- Zawiadomienie wierzycieli i ustalenie terminu do zgłaszania wierzytelności
- Przeprowadzenie likwidacji (sprzedaży) majątku
- Projekt planu spłaty wierzycieli
- Wydanie postanowienia sądu w przedmiocie:
- umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłat wierzycieli, lub
- warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, lub
- ustalenia planu spłaty wierzycieli
- Stwierdzenie przez sąd wykonania planu spłat wierzycieli
- Zakończenie postępowania
Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej
Ustawa określa niezbędne elementy, które powinien zawierać wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej:
- dane osobowe i adresowe dłużnika (imię i nazwisko, numer PESEL, adres zamieszkania, numer NIP jeśli posiadał taki numer w ciągu ostatnich dziesięciu lat);
- uzasadnienie wniosku przez wskazanie przyczyn lub powodów (dowody, argumenty);
- informacje dotyczące majątku dłużnika:
- wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek;
- aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników;
- listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych;
- informacje dotyczące wierzytelności:
- spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty;
- spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności; wskazanie wierzytelności w spisie wierzytelności spornych nie stanowi jej uznania;
- informację o przychodach i kosztach utrzymania dłużnika oraz osób na utrzymaniu, z ostatnich sześciu miesięcy;
- informację o dokonanych przez dłużnika, w ciągu ostatniego roku, czynności prawnych dotyczących:
- nieruchomości, akcji lub udziałów w spółkach;
- ruchomości, wierzytelności lub innych praw o wartości powyżej 10000 zł;
- oświadczenie o prawdziwości danych zawartych we wniosku.
W przypadku zgłaszania wniosku o ogłoszenie upadłości przez wierzyciela, nie są wymagane informacje dotyczące majątku dłużnika, jednak sąd może wystąpić do dłużnika o przekazanie takich informacji w ciągu dwóch tygodni.
Wzory wniosków zostały opublikowane na stronie Ministerstwa Sprawiedliwości.
Postanowienie sądu o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej
Po złożeniu wniosku przez dłużnika sąd dokonuje jego oceny i jeśli wszystkie wymogi zostały spełnione wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej. To tak naprawdę dopiero początek całej procedury związanej z upadłością konsumencką i całkowitym oddłużeniem (od teraz dłużnika określa się jako upadłego).
Sąd w postanowieniu o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej ustala syndyka, który od tej pory przejmuje pełną kontrolę nad majątkiem dłużnika (upadłego), w tym także majątku nabytego po jej ogłoszeniu np. w formie dziedziczenia. Zakres kontroli syndyka dotyczy również m.in. kontroli nad rachunkiem bankowym, nabywaniem majątku ruchomego.
W przypadku rachunku bankowego, po uzyskaniu informacji o upadłości klienta, bank może zablokować go do momentu ustalenia z syndykiem zasad jego dalszego użytkowania.
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej oznacza również, iż zabronione jest dalsze samodzielne zadłużanie się, czyli zaciąganie nowych kredytów i pożyczek.
Informacja o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej będzie podana do publicznej wiadomości przez opublikowanie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Postanowienie o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej a postępowania egzekucyjne
Z chwilą wydania przez sąd postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej wszystkie trwające postępowania egzekucyjne (komornicze) zostają z mocy prawa zawieszone a następnie umorzone. W miejsce dłużnika wchodzi syndyk i wierzyciele powinni zgłaszać wszelkie roszczenia bezpośrednio do niego.
Nie mogą być wszczynane nowe postępowania sądowe i egzekucyjne dotyczące wierzytelności powstałej przed dniem ustalenia planu spłaty wierzycieli z wyjątkiem wierzytelności wynikających z zobowiązań, które nie mogą być umorzone.
Umorzeniem nie będą objęte zobowiązania alimentacyjne, z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, orzeczonych kar grzywny, o naprawienie szkody oraz zadośćuczynienia, z innych spraw karnych oraz umyślnie zatajonych, gdy wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.
Zawiadomienie wierzycieli i ustalenie terminu do zgłaszania wierzytelności
Zgodnie z wydaniem postanowienia o ogłoszeniu upadłości konsumenckiej i ogłoszeniem w Monitorze Sądowym i Gospodarczym wierzyciele mają 30 dni na zgłoszenie swoich wierzytelności do wyznaczonego przez sąd syndyka lub sędziego-komisarza.
Wyznaczony przez sąd syndyk będzie kontaktował się z wierzycielami, którzy zostali wskazani przez dłużnika. Nieuwzględnione wierzytelności muszą być zgłoszone przez wierzyciela nie później niż przed zatwierdzeniem planu podziału funduszy masy upadłości. Zgłoszenie wierzytelności po tym terminie pozostawia się bez rozpoznania.
Przeprowadzenie likwidacji (sprzedaży) majątku
Syndyk ma za zadanie przeprowadzić spis składników majątku dłużnika (jeśli dłużnik posiada majątek) ustalając masę upadłości i przystąpić do jego sprzedaży. Do tego majątku podlegającego likwidacji zaliczone zostaną zarówno nieruchomości (mieszkanie, dom) jak i majątek ruchomy (m.in. samochód) oraz akcje i udziały w spółkach.
Syndyk we własnym zakresie dokonuje sprawdzenia możliwych składników majątku dłużnika. Sprawdzenie obejmuje m.in. pozyskanie informacji z:
- Urzędu Skarbowego o wszelkich zobowiązaniach podatkowych związanych ze stanem majątkowym dłużnika z okresu pięciu lat od złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej;
- Krajowego Rejestru Sądowego w zakresie posiadanych udziałów i akcji w spółkach prawa handlowego oraz czy w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości sprawował funkcję członka organu spółek handlowych i czy w stosunku do tych spółek ogłoszono upadłość.
Od momentu ogłoszenia upadłości konsumenckiej dłużnik nie może dysponować swoim majątkiem, tzn. sprzedać, wynająć lub przekazać w formie użyczenia, darowizny. Należy również w tym miejscu podkreślić, że przekazanie składników majątku, np. rodzinie, w celu ochrony przed uwzględnieniem w składnikach majątku dłużnika, w ciągu 6 miesięcy przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej, może być przed sąd podważone.
Sposób w jaki ma nastąpić likwidacja masy upadłości ustala syndyk biorąc pod uwagę koszty likwidacji oraz w jak największym stopniu zaspokojenie wierzycieli.
Jeśli likwidacją objęta jest nieruchomość lub inny składnik masy upadłości, którego wartość przekracza pięciokrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, syndyk ma obowiązek zawiadomić wierzycieli oraz sąd, w systemie Krajowy Rejestr Zadłużonych, wskazując sposób likwidacji oraz minimalną cenę.
Sprzedaż nieruchomości dłużnika przy upadłości konsumenckiej
Sprzedaż (likwidacja) majątku dłużnika oznacza także sprzedaż wszystkich posiadanych nieruchomości, w tym także domu lub mieszkania, w którym zamieszkuje z rodziną.
Do czasu sprzedaży nieruchomości dłużnik może nadal w niej zamieszkiwać, jednak zakres korzystania z nieruchomości określi sąd.
Z kwoty uzyskanej ze sprzedaży nieruchomości wydzielana jest kwota, w wysokości potrzebnej na wynajem lokalu mieszkalnego w tej samej lub sąsiedniej miejscowości przez okres od roku do dwóch lat.
Wyłączenia spod likwidacji majątku dłużnika
Z masy upadłości, zgodnie z art. 829 Kodeksu postępowania cywilnego, wyłączone są m.in. przedmioty codziennego użytku, wykorzystywane do pracy lub nauki oraz przedmioty niezbędne ze względu na niepełnosprawność dłużnika lub członków jego rodziny.
Ochrona części dochodów dłużnika przy upadłości konsumenckiej
Po ogłoszeniu upadłości konsumenckiej, dłużnik uzyskujący dochody ma prawo zachować:
- 50% dochodu z tytułu wynagrodzenia za pracę, nie mniej niż minimalne wynagrodzenie z pracę;
- 75% dochodu ze świadczenia emerytalnego lub rentowego, nie mniej niż kwota wolna od potrąceń ustalana corocznie przez ZUS;
- 100% dochodu w przypadku innych świadczeń z pomocy społecznej, alimentów oraz rodzinnych i wychowawczych (także z Programu 500+).
Postanowienie sądu dotyczące ustalenia planu spłaty wierzycieli lub umorzenia, warunkowego umorzenia bez planu spłat wierzycieli
Po ustaleniu wszelkich zgłoszonych wierzytelności i przeprowadzeniu likwidacji majątku, syndyk przedstawia sądowi:
- projekt planu spłaty wierzycieli z uzasadnieniem;
- informację o zajściu co najmniej jednej z przesłanek do odmowy ustalenia planu spłaty wierzycieli, umorzenia zobowiązań upadłego lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.
Odmowa ustalenia planu spłaty wierzycieli
Sąd wydaje postanowienie o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli, umorzenia lub warunkowego umorzenia zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli, zgodnie z art. 49114a ustawy w przypadku, gdy:
- upadły w sposób celowy doprowadził do niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień, uwzględniając w szczególności celowe trwonienie majątku i nie spłacanie zobowiązań;
- w okresie dziesięciu lat przed złożeniem wniosku o ogłoszenie upadłości było prowadzone postępowanie upadłościowe zakończone umorzeniem całości lub części zobowiązań – chyba, że wydanie postanowienia przez sąd jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Wydanie postanowienia o odmowie ustalenia planu spłaty wierzycieli oznacza zakończenie postępowania.
Ustalenie planu spłaty wierzycieli
Sąd, w ramach postanowienia ustalającego plan spłaty wierzycieli, ma obowiązek zapoznać się z przedstawionymi propozycjami przez syndyka, upadłego i wierzycieli. Nie musi jednak brać pod uwagę tych propozycji. Oczywiście upadłemu i wierzycielom przysługuje prawo do odwołania.
W postanowieniu o ustaleniu planu spłaty wierzycieli zawarte muszą być następujące elementy:
- wierzyciele uczestniczący w planie spłaty;
- podział funduszy masy upadłości pomiędzy wierzycieli uczestniczących w planie spłaty, pod warunkiem, że w postępowaniu je zgromadzono;
- ustalenie, czy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa (ma wpływ na okres planu spłaty);
- określenie zakresu (m.in. kwoty miesięcznej spłaty) i okresu (standardowo do 3 lat), w jakim upadły będzie zobowiązany spłacać pozostałe zobowiązania;
- określenie części zobowiązań upadłego, powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości, która będzie podlegać umorzeniu po wykonaniu planu spłaty wierzycieli.
Wysokość spłat musi być uzależniona od sytuacji finansowej upadłego. Zobowiązanie powinno być spłacane w formie miesięcznych rat, których wysokość powinna wynikać z osiąganych dochodów przez upadłego ale także współmałżonka (np. wynagrodzenie, emerytura) i ponoszonych kosztów utrzymania, także związanych z osobami na utrzymaniu.
Wysokość rat w ramach planu spłat może odbiegać od uzyskiwanych dochodów, jeśli zostały zaniżone lub ich brak. Przy zaistnieniu takiej sytuacji, sąd weźmie pod uwagę wysokość wynagrodzenia na stanowiskach, także przy niższych kwalifikacjach, na których upadły mógłby być zatrudniony.
Wydłużenie lub skrócenie okresu spłaty w ramach planu spłaty wierzycieli
W przypadku, gdy sąd ustali, że upadły umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa doprowadził do niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień, okres na jaki zostanie ustalony plan spłaty wierzycieli będzie wynosił minimum trzy do siedmiu lat.
Jeśli w ramach wykonania planu spłaty wierzycieli w postępowaniu zwykłym, dłużnik dokonał spłaty min. 70% zobowiązań objętych planem, okres realizacji planu spłaty wierzycieli nie może być dłuższy niż 1 rok, a w przypadku spłaty min. 50% zobowiązań, okres realizacji planu spłaty nie może być dłuższy niż 2 lata.
Sąd na wniosek upadłego, który nie jest w stanie wykonywać planu spłaty (po wysłuchaniu wierzycieli), może zmienić plan spłaty, w tym przedłużyć termin spłaty wierzytelności maksymalnie o 18 miesięcy.
Jeśli sytuacja majątkowa upadłego, w trakcie wykonywania planu spłaty wierzycieli, ulegnie znacznej poprawie, nie wynikającej ze wzrostu wynagrodzenia za pracę lub innych dochodów z działalności zarobkowej, wierzyciel lub upadły mogą wystąpić z wnioskiem o zmianę planu spłaty wierzycieli. Zmiana planu spłaty wymaga decyzji sądu, wydawanej po wysłuchaniu upadłego oraz wszystkich wierzycieli i może dotyczyć wysokości rat lub okresu planu spłaty.
Obowiązki upadłego w ramach planu spłaty wierzycieli
W trakcie wykonywania planu spłaty wierzycieli upadły nie może dokonywać czynności prawnych, związanych z majątkiem, które pogarszają jego zdolność do wykonania planu. Na taką czynność zgodę musi wyrazić sąd ale dojdzie do tego wyłącznie w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
Upadły ma obowiązek do corocznego (do końca kwietnia) składania sprawozdania ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy, które musi zawierać następujące elementy:
- osiągnięte przychody;
- spłacone kwoty;
- nabyte składniki majątkowe o wartości powyżej przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Do sprawozdania upadły dołącza kopię złożonego rocznego zeznania podatkowego.
Wykonanie planu spłaty wierzycieli
Po wykonaniu przez upadłego planu spłaty wierzycieli, na wniosek upadłego, sąd wydaje postanowienie o stwierdzeniu wykonania planu spłaty wierzycieli i umorzeniu pozostałych zobowiązań upadłego powstałych przed dniem ogłoszenia upadłości i niewykonanych w wyniku planu spłaty wierzycieli.
Po uprawomocnieniu się wydanego postanowienia sądu, postępowanie zostaje zakończone i odpowiednia adnotacja jest dokonywana w systemie Krajowego Rejestru Zadłużonych,
Od tego momentu wierzyciele nie mogą wszcząć postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności powstałej przed dniem ustalenia planu spłaty wierzycieli za wyjątkiem wierzytelności, które nie podlegają umorzeniu.
Niewykonanie przez upadłego obowiązków określonych w planie spłaty wierzycieli
Sąd uchyli plan spłaty wierzycieli, gdy upadły w znacznym stopniu nie wykonuje obowiązków zawartych w planie spłaty wierzycieli, w tym:
- upadły nie złożył w wymaganym terminie sprawozdania z wykonania planu;
- w sprawozdaniu zostały zatajone przychody lub nabyte składniki majątkowe;
- upadły dokonał czynności prawnej, dotyczącej majątku, pogarszającej zdolność do wykonania planu, bez uzyskania zgody sądu lub zatwierdzenia przez sąd;
- upadły ukrywał majątek lub czynność prawna upadłego została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.
W razie uchylenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu.
Umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłat wierzycieli
Sąd wyda postanowienie w przedmiocie umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłat wierzycieli, jeśli ustalono, że sytuacja osobista upadłego wyraźnie wskazuje, że jest trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli.
Postanowienie o umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli zostanie wydane przez sąd również, gdy żadne wierzytelności nie zostały zgłoszone przez wierzycieli lub z urzędu, po upływie terminu do ich zgłoszenia. Warunkiem jest wcześniejsze zaspokojenie kosztów postępowania tymczasowo pokrytych przez Skarb Państwa lub innych zobowiązań z masy upadłości.
Warunkowe umorzenie zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli
W wyjątkowych przypadkach, gdy stwierdzono, że osobista sytuacja upadłego, która nie pozwala na dokonywanie jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli, nie ma charakteru trwałego, sąd wydaje postanowienie w przedmiocie warunkowego umorzenia zobowiązań bez ustalenia planu spłaty wierzycieli.
Umorzenie nastąpi, jeśli w ciągu pięciu lat od uprawomocnienia się postanowienia sądu o warunkowym umorzeniu, na wniosek upadłego lub wierzyciela o ustalenie planu spłat, sąd nie stwierdzi, że sytuacja upadłego zmieniła się na tyle, że pozwala na dokonywanie spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Pomimo warunkowego umorzenia, upadły nadal będzie podlegał obowiązkom i ograniczeniom jak przy realizacji planu spłaty wierzycieli.
W trakcie tego pięcioletniego okresu upadły nie może dokonywać czynności prawnych, pogarszających sytuację majątkową bez zgody sądu.
Upadły ma obowiązek do corocznego (do końca kwietnia) składania sprawozdania ze swojej sytuacji majątkowej i zawodowej za poprzedni rok kalendarzowy, które musi zawierać dodatkowo informacje o możliwościach zarobkowych i wydatkach (w tym mieszkaniowych) potrzebnych do utrzymania siebie i osób pozostających na utrzymaniu.
Sąd uchyli postanowienie, jeżeli upadły:
- nie złoży w wymaganym terminie sprawozdania majątkowego;
- w sprawozdaniu nie zostały uwzględnione uzyskane przychody lub nabyte składniki majątkowe;
- upadły dokonał majątkowej czynności prawnej bez uzyskania zgody sądu lub zatwierdzenia przez sąd;
- upadły ukrywał majątek lub czynność prawna była dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli.
W razie uchylenia planu spłaty wierzycieli zobowiązania upadłego nie podlegają umorzeniu.
Umorzenie postępowania upadłościowego
Sąd umarza postępowanie w jednym z poniższych przypadków:
- na wniosek złożony przez upadłego (nie dotyczy postępowania wszczętego na wniosek wierzyciela);
- z urzędu lub na wniosek syndyka, wierzyciela, gdy upadły nie przekaże informacji, dokumentów lub nie przekaże całego majątku syndykowi, w sposób istotny nie wykonuje ciążących na nim obowiązków (nie dotyczy postępowania wszczętego na wniosek wierzyciela);
- w przypadku ujawnienia, że dane, mające istotny wpływ, podane przez dłużnika we wniosku o ogłoszenie upadłości są niezgodne z prawdą lub niezupełne.
Postępowanie nie zostanie umorzone, jeśli mogłoby to skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli. Umorzeniem nie będą objęte zobowiązania alimentacyjne, z rent z tytułu odszkodowania za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, orzeczonych kar grzywny, o naprawienie szkody oraz zadośćuczynienia, z innych spraw karnych oraz umyślnie zatajonych, gdy wierzyciel nie brał udziału w postępowaniu.