Jak działa pełnomocnictwo do rachunku bankowego?

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego to upoważnienie, które umożliwia innej osobie (osobie trzeciej) korzystanie z rachunku bankowego. Właściciel rachunku może udzielić pełnomocnictwa na określony czas lub na stałe. Pełnomocnictwo do rachunku bankowego może być udzielone na piśmie w banku, u notariusza lub za pośrednictwem bankowości elektronicznej.

Wcześniejsze zapoznanie się z zasadami ustanawiania pełnomocnictwa do rachunku bankowego ma kluczowe znaczenie, bowiem umożliwia ustalenie zakresu uprawnień oraz uniknięcie błędów, które spowodują odrzucenie pełnomocnictwa przez bank. Pełnomocnik ma możliwość dokonywania różnych operacji na koncie bankowym, takich jak przede wszystkim wypłata gotówki, wpłata środków na konto oraz realizacja przelewów. Właściciel konta bankowego powinien dokładnie określić zakres upoważnienia, aby uniknąć nieporozumień i niepożądanych dyspozycji dotyczących rachunku.

Czym jest pełnomocnictwo do rachunku bankowego?

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego to czynność prawna, która pozwala osobie upoważnionej przez właściciela rachunku na dokonywanie czynności bankowych na rachunku bankowym, w zakresie określonym w tymże upoważnieniu.

Zgodnie z kodeksem cywilnym, pełnomocnictwo jest umową, w której jedna strona (pełnomocnik) otrzymuje uprawnienia do wykonywania określonych czynności w imieniu drugiej strony (posiadacz rachunku).

Aby móc udzielić pełnomocnictwa, osoba musi mieć zdolność do czynności prawnych. Oznacza to, że musi być pełnoletnia i mieć zdolność do czynności prawnych w rozumieniu prawa. W przypadku osób niepełnoletnich pełnomocnictwo ogólne może być udzielone wyłącznie rodzicowi lub opiekunowi prawnemu. W tym zakresie nie ma przyjętych zasad a sposób postępowania określają regulaminy poszczególnych banków. 

Jeśli pełnomocnictwo ma dotyczyć konta wspólnego, upoważnienie takie muszą złożyć współwłaściciele (w zależności od banku, może jeden z posiadaczy). Jeżeli chodzi o konto firmowe, oprócz właściciela firmy uprawniona jest też osoba go reprezentująca. 

Szczegółowe warunki dotyczące udzielenia pełnomocnictwa mogą być ustalone w umowie dotyczącej rachunku bankowego, na przykład może być wymagane udzielenie pełnomocnictwa osobiście w siedzibie banku.

Kto może być pełnomocnikiem do rachunku bankowego?

Pełnomocnictwo może być ustanowione na rzecz osoby fizycznej, która posiada pełną lub ograniczoną zdolność do podejmowania czynności prawnych. Na mocy przepisów obowiązującego Kodeksu Cywilnego, pełną zdolność do czynności prawnych mają osoby, które ukończyły 18 lat lub osiągnęły pełnoletniość poprzez zawarcie małżeństwa. Ograniczoną zdolność do czynności prawnych mają osoby niepełnoletnie, które ukończyły 13 lat oraz osoby będące częściowo ubezwłasnowolnione. Warto zauważyć, że banki często stosują indywidualne ograniczenia w zakresie akceptowanych pełnomocnictw dla tych osób.

Osobą upoważnioną do korzystania z konta może być każda osoba spełniająca powyższe kryteria, ale nie ma ograniczenia, że musi to być krewny właściciela rachunku. Nie ma przeciwskazań, aby udzielić pełnomocnictwa do naszego konta nie tylko bliskim nam osobom, ale także przyjaciołom i znajomym. 

Zakres pełnomocnictwa do konta bankowego

Zakres pełnomocnictwa musi być dokładnie określony w upoważnieniu. Właściciel rachunku może określić, jakie czynności może dokonywać osoba upoważniona, jakie kwoty mogą być wypłacane z rachunku, jakie są limity transakcji i jakie są warunki korzystania z pełnomocnictwa. Wyróżnia się trzy podstawowe rodzaje pełnomocnictw. Właściciel rachunku bankowego powinien dokładnie rozważyć, komu udzielić pełnomocnictwa do swojego rachunku bankowego i jakie czynności będzie mógł wykonywać upoważniona osoba.

Rodzaje pełnomocnictw do rachunku bankowego

W zależności od potrzeb, właściciel rachunku może udzielić pełnomocnictwa ogólnego lub rodzajowego. Może również udzielić pełnomocnictwa szczególnego, które pozwala na dokonywanie określonych czynności tylko przy spełnieniu określonych warunków.

Pełnomocnictwo ogólne

Pełnomocnictwo ogólne jest najszerszym pełnomocnictwem dozwolonym w polskim prawie i daje upoważnionej osobie prawo do dokonywania wszystkich czynności (tzw. czynności zwykłego zarządu) na rachunku bankowym, jakie może dokonywać właściciel rachunku. Nie istnieje z góry ustalona lista czynności, które można uznać za typowe działanie zarządu, więc każdy przypadek należy ocenić indywidualnie. Przed podjęciem decyzji o udzieleniu pełnomocnictwa, warto również sprawdzić w regulaminie banku, do jakich czynności będzie miała uprawnienia upoważniona osoba. 

Pełnomocnictwo rodzajowe

Pełnomocnictwo rodzajowe (pełnomocnictwo do czynności prawnych określonego rodzaju) ogranicza zakres upoważnienia do określonych czynności na rachunku bankowym, często przekraczających czynności zwykłego zarządu. Na przykład, właściciel rachunku może udzielić pełnomocnictwa do wypłaty pieniędzy z rachunku, ale nie do dokonywania przelewów. Zakres upoważnienia do rachunku bankowego może być ograniczony przez właściciela rachunku. Na przykład, właściciel rachunku może zdecydować, że osoba upoważniona do korzystania z pełnomocnictwa nie może dokonywać transakcji powyżej określonej kwoty.

Pełnomocnictwo szczególne

Aby dokonać określonej czynności prawnej (np. złożyć wniosek o wydanie karty debetowej do rachunku), konieczne jest udzielenie pełnomocnictwa szczególnego (do konkretnej czynności), które ma najwęższy zakres uprawnień. 

Okres obowiązywania pełnomocnictwa do rachunku

Posiadacz konta decyduje o długości obowiązywania pełnomocnictwa. Możemy wyróżnić trzy okresy ważności pełnomocnictw: 

• pełnomocnictwo stałe, nie mające określonego terminu wygaśnięcia, poza sytuacjami określonymi w przepisach prawa; 
• pełnomocnictwo okresowe, które określa konkretną datę jego zakończenia;
• pełnomocnictwo jednorazowe, które uprawnia pełnomocnika do wykonania jednej czynności bankowej i natychmiast wygasa. 

Role i obowiązki stron pełnomocnictwa notarialnego

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego to umowa pomiędzy mocodawcą a pełnomocnikiem, w której mocodawca upoważnia pełnomocnika do wykonania określonych czynności na swoim koncie bankowym. Przy ustanawianiu pełnomocnictwa należy wziąć pod uwagę obowiązki i role każdej ze stron.

Mocodawca

Mocodawca to osoba, która udziela pełnomocnictwa do swojego rachunku bankowego. Mocodawca ma obowiązek wyraźnie określić zakres pełnomocnictwa oraz czynności, które pełnomocnik może wykonywać. Mocodawca powinien również poinformować pełnomocnika o wszelkich ograniczeniach i wymogach związanych z korzystaniem z rachunku bankowego.

Warto pamiętać, że upoważnienie do konta bankowego nie oznacza przeniesienia własności konta na osobę upoważnioną. Mocodawca nadal pozostaje właścicielem konta bankowego, a osoba upoważniona działa jedynie w jego imieniu.

Pełnomocnik

Pełnomocnik to osoba, która otrzymuje pełnomocnictwo do rachunku bankowego. Pełnomocnik ma obowiązek działać w granicach udzielonego mu pełnomocnictwa oraz zgodnie z instrukcjami mocodawcy. Pełnomocnik nie może przekroczyć określonego zakresu pełnomocnictwa i nie może wykonywać czynności, które nie zostały mu udzielone.

Notariusz

Notariusz to osoba, która może poświadczyć podpis mocodawcy na dokumencie ustanawiającym pełnomocnictwo do rachunku bankowego. Notariusz może również złożyć oświadczenie o zapoznaniu się z treścią pełnomocnictwa oraz o przekazaniu informacji o konsekwencjach wynikających z udzielenia pełnomocnictwa.

Proces udzielania pełnomocnictwa

Udzielanie pełnomocnictwa do rachunku bankowego jest procesem, który może zostać wykonany wyłącznie przez właściciela rachunku. 

Osoba upoważniona do korzystania z pełnomocnictwa musi posiadać umocowanie do dokonywania czynności na rachunku bankowym. Umocowanie może być udzielone w formie pisemnej lub elektronicznej.

Proces udzielania pełnomocnictwa zwykle wymaga wypełnienia odpowiedniego formularza w banku. Właściciel rachunku powinien określić, jakie czynności może wykonywać pełnomocnik. Pełnomocnictwo może obejmować jedynie określone czynności, takie jak wpłaty, wypłaty lub też pełną kontrolę nad rachunkiem.

Pełnomocnictwo do rachunku, co do zasady, musi być złożone na piśmie i podpisane odręcznie przez właściciela konta. Do tego powinno obejmować wzór podpisu osoby upoważnionej oraz co najmniej następujące informacje o tej osobie:

• pełne imię i nazwisko;
• adres zameldowania / zamieszkania;
• numer PESEL;
• seria i numer dokumentu tożsamości;
• w niektórych przypadkach dane kontaktowe (numer telefonu, adres e-mail).

Pełnomocnik również musi podpisać upoważnienie i złożyć wzór podpisu do banku.

Najpopularniejszy typ pełnomocnictwa stosowany jest w odniesieniu do konkretnego produktu, posiadanego na dzień jego ustanowienia, na przykład konta osobistego, konta oszczędnościowego czy lokaty terminowej. Niektóre banki proponują bardziej ogólne pełnomocnictwo odnoszące się do wszystkich rachunków posiadacza jakie posiada lub założy w danej instytucji bankowej. 

W przypadku pełnomocnictwa do rachunku bankowego, ważne jest, aby właściciel rachunku dokładnie określił, jakie czynności może wykonywać pełnomocnik. Właściciel rachunku powinien również pamiętać, że pełnomocnictwo może być odwołane w dowolnym momencie, jeśli właściciel rachunku uzna, że pełnomocnik działa niezgodnie z jego oczekiwaniami lub interesami.

W przypadku udzielania pełnomocnictwa do rachunku bankowego, ważne jest, aby właściciel rachunku dokładnie zapoznał się z umową przed jej podpisaniem. Właściciel rachunku powinien również pamiętać, że pełnomocnictwo może być udzielone tylko na określony czas lub do momentu jego odwołania.

Jak złożyć pełnomocnictwo w banku?

Większość banków dopuszcza ustanowienie pełnomocnika na dwa sposoby:

• osobiście w placówce banku – niezbędna jest obecność pełnomocnika, aby jego tożsamość mogła zostać zweryfikowana przez pracownika banku;
• listownie – wysłanie dokumentu pełnomocnictwa, koniecznie poświadczonego przez notariusza, listem poleconym.

Część banków umożliwia złożenie upoważnienia do konta również za pomocą bankowości internetowej, dlatego warto sprawdzić w swoim banku, czy jest możliwość ustanowienia pełnomocnika online i jakie są szczegółowe zasady takiej procedury. 

W przypadku pełnomocnictwa udzielanego na piśmie, warto skorzystać z formularzy opracowanych przez banki, dostępnych w ich placówkach lub na stronach internetowych.

Pełnomocnictwo składane przez osoby przebywające za granicą

Pełnomocnictwo jest bardzo popularne wśród osób udających się na dłuższy czas do pracy za granicę, gdy często chcą udostępnić środki członkom rodziny. Niestety ale ustanowienie pełnomocnictwa przez osobę przebywającą za granicą jest dużo trudniejsze.

Posiadacz konta składając pełnomocnictwo musi zgłosić się do konsulatu lub miejscowego notariusza w celu potwierdzenia złożenia swojego podpisu. Dokument, w zależności od wybranej procedury, musi być objęty:

• poświadczeniem wydanym przez konsula, potwierdzającym zgodność dokumentu z prawem miejsca, gdzie został wydany;
• klauzulą Apostille wykonanym przez notariusza.

Dodatkowo dokumenty muszą być przetłumaczone na język polski przez tłumacza przysięgłego. 

Jakie opłaty pobierają banki za ustanowienie pełnomocnictwa?

Nie ma ogólnej zasady, ale część banków nie pobiera opłat z tytułu ustanowienia, zmiany, odwołania pełnomocnictwa. 

W poniższej tabeli znajduje się lista banków oraz opłaty od pełnomocnictwa.

Jakie dyspozycje i transakcje mogą być wykonywane przez pełnomocnika?

Pełnomocnik do rachunku bankowego może dokonywać różnych dyspozycji i transakcji w imieniu właściciela rachunku. W zależności od nadanych uprawnień, pełnomocnik może wykonywać następujące czynności (w zależności od zakresu pełnomocnictwa):

• dokonywać przelewów na rachunki wewnętrzne i zewnętrzne,
• opłacać rachunki i inne zobowiązania finansowe,
• dodawać i usuwać odbiorców płatności, ustanawiać zlecenia stałe, zakładać i zamykać lokaty,
• wpłacać i wypłacać gotówkę z rachunku,
• korzystać z karty debetowej.

Pełnomocnik może także otrzymywać informacje o stanie rachunku, historii transakcji oraz otrzymywać dokumenty związane z rachunkiem, takie jak wyciągi czy zaświadczenia.

Pełnomocnictwo nie może zawierać zapisów dotyczących:

• modyfikacji lub wypowiedzenia umowy rachunku bankowego;
• ustalania dyspozycji zapisu na wypadek śmierci;
• zgłaszania wniosków i podpisywania umów o usługi dodatkowe do rachunku;
• składać wnioski o kredyty i pożyczki.
• w zależności do banku, składania wniosków o kredyt odnawialny w rachunku.

W przypadku podejrzenia nieuprawnionych działań pełnomocnika, właściciel rachunku powinien niezwłocznie skontaktować się z bankiem i złożyć reklamację. Pełnomocnik nie może udzielać dalszych pełnomocnictw, chyba że wynika to wyraźnie z treści pełnomocnictwa i bank akceptuje tego rodzaju upoważnienie.

Sposoby zakończenia udzielonego pełnomocnitwa

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego może zostać zakończone w kilku różnych sposobach, w zależności od przyczyny. Pełnomocnictwo przestaje obowiązywać w momencie:

• śmierci właściciela konta bankowego lub pełnomocnika;
• zrzeczenia się pełnomocnictwa;
• zakończenia okresu, na który pełnomocnictwo zostało udzielone;
• anulowania pełnomocnictwa przez właściciela konta;
• upływu terminu wypowiedzenia lub wygaśnięcia umowy rachunku bankowego, dla której pełnomocnictwo zostało udzielone. 

Warto pamiętać, że pełnomocnictwo do rachunku bankowego może zostać ustanowione w różnym zakresie. Dlatego też, w przypadku zakończenia pełnomocnictwa, należy dokładnie przeanalizować, jakie czynności były uprawnieniem pełnomocnika. W przypadku odwołania pełnomocnictwa, warto również pamiętać o tym, aby poinformować o tym fakcie wszystkie osoby, które mogą być zainteresowane, np. banki, do których pełnomocnik miał uprawnienia.

Odwołanie pełnomocnictwa

Posiadacz rachunku bankowego ma prawo do odwołania pełnomocnictwa w każdej chwili. W zależności od banku, odwołanie pełnomocnictwa możliwe jest przez złożenie oświadczenia osobiście, telefonicznie lub przez bankowość internetową. W wielu bankach, aby odwołać udzielone wcześniej upoważnienie, trzeba jednak osobiście odwiedzić placówkę banku lub wysłać pocztą. W oświadczeniu powinny znaleźć się dane pełnomocnika oraz informacja o tym, że pełnomocnictwo zostaje odwołane.

Do unieważnienia upoważnienia, bank nie musi otrzymać zgody od osoby, której upoważnienie zostaje anulowane. 

Wygaśnięcie pełnomocnictwa

Pełnomocnictwo do rachunku bankowego może wygasnąć w kilku różnych sytuacjach. Jedną z nich jest upływ czasu, na który zostało udzielone. Inną przyczyną może być śmierć posiadacza rachunku bankowego lub pełnomocnika. W takiej sytuacji, pełnomocnictwo traci ważność z chwilą śmierci jednej z tych osób. Więcej na ten temat w dalszej części artykułu.

Zrzeczenie się pełnomocnictwa

W każdej chwili pełnomocnik może zrezygnować z udzielonego pełnomocnictwa. W tym celu należy złożyć w banku oświadczenie o zrzeczeniu się pełnomocnictwa a także zobowiązanie do natychmiastowego poinformowania o tym właściciela rachunku. To zobowiązanie może być problematyczne do wykonania dla osób, które nie mają bezpośredniego z nim kontaktu.

Odpowiedzialność posiadacza rachunku a odpowiedzialność pełnomocnika

Właściciel rachunku bankowego musi mieć świadomość, że udzielając pełnomocnictwa, odpowiada finansowo za wszelkie zobowiązania powstałe w wyniku działania pełnomocnika.

Pełnomocnik nie jest właścicielem zgromadzonych na nim środków, pomimo, że ma do nich dostęp (często nieograniczony) lub mógł je na to konto osobiście wpłacić. Trzeba odróżnić, że pełnomocnik nie jest współposiadaczem rachunku.

Jeśli pełnomocnik posiada długi i jest prowadzone postępowanie egzekucyjne, pieniądze zgromadzone na tym rachunku nie mogą zostać zajęte przez komornika, ponieważ właścicielem funduszy zgromadzonych na koncie jest posiadacz rachunku. Nie mają znaczenia źródła wpłat na to konto, czyli skąd pochodzą zgromadzone na nim środki.

Z drugiej strony, w przypadku długów właściciela konta, komornik ma prawo zająć rachunek i nie będzie brał pod uwagę, że na koncie mogą się znajdować pieniądze wpłacone przez pełnomocnika. 

Jeśli chodzi o zobowiązania kredytowe, osoba posiadająca pełnomocnictwo do konta bankowego nie może składać wniosków kredytowych i podpisywać umów kredytowych w imieniu posiadacza konta. W przypadku kredytów już zaciągniętych przez posiadacza konta nie ma uprawnień do jakichkolwiek działań z nimi związanych, nie jest też zobowiązany do spłacania długów właściciela, również po jego śmierci.

W sytuacjach, w których doszło do nadużycia zaufania i któraś ze stron przywłaszczyła sobie wszystkie środki (np. wypłaciła pieniądze i zamknęła konto), jedyną drogą odzyskania funduszy jest skierowanie sprawy do sądu – bank w takim przypadku nie jest stroną w sprawie.

Pełnomocnictwo a śmierć posiadacza rachunku

W przypadku śmierci posiadacza rachunku bankowego, wszystkie pełnomocnictwa wygasają. Nawet jeśli bank jeszcze nie jest świadomy śmierci posiadacza rachunku, pełnomocnik nie ma już prawa do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku. W takiej sytuacji, spadkobiercy posiadacza rachunku stają się jedynymi osobami uprawnionymi do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku. Pełnomocnictwo wygasa i pełnomocnik traci uprawnienia do wykonywania operacji na koncie bankowym i nie ma możliwości wypłacania żadnych funduszy. 

Zgodnie z art. 101 § 2 Kodeksu Cywilnego, upoważnienie do konta bankowego wygaśnie w momencie śmierci właściciela konta lub osoby, której udzielono pełnomocnictwa. Zatem jakiekolwiek upoważnienia nadane przez właściciela konta dotyczące prowadzenia konta przestają być ważne i pełnomocnik traci wszelkie prawa do dokonywania w banku dyspozycji dotyczących konta, włącznie z prawem do wypłaty środków z konta. Jeśli jednak spróbuje to zrobić, będzie to przestępstwem.

Banki w swoich regulaminach zastrzegają, że nie ponoszą odpowiedzialności za dyspozycje pełnomocnika złożone do momentu, w którym otrzymają wiarygodną informację o śmierci właściciela rachunku.

Pełnomocnik powinien być świadomy, że wszystkie pieniądze zgromadzone na koncie stają się częścią spadku (jako, że są własnością posiadacza rachunku) i podlegają podziałowi pomiędzy spadkobierców. Właściciel konta może zawczasu takiej sytuacji zapobiec, składając w banku instrukcje na wypadek swojej śmierci na rzecz pełnomocnika (tylko jeśli jest to członek najbliższej rodziny). W przypadku, gdy posiadacz rachunku bankowego udzielił dyspozycji wkładem na wypadek śmierci, pełnomocnik może dysponować środkami zgromadzonymi na rachunku po śmierci posiadacza rachunku, do momentu przekazania spadkobiercom.

Jeśli na rachunku bankowym jest więcej niż jeden posiadacz, a jeden z nich umiera, to pozostali posiadacze nadal mają pełne prawo do dysponowania środkami zgromadzonymi na rachunku. W przypadku, gdy na rachunku jest kilku posiadaczy, a jeden z nich udzielił pełnomocnictwa na wypadek swojej śmierci, to pełnomocnictwo to wygasa w momencie śmierci posiadacza rachunku.

Najczęściej zadawane pytania dotyczące pełnomocnictwa do rachunku bankowego: