Smurfing to technika prania pieniędzy polegająca na rozproszeniu wpłat dużych ilości gotówki w wielu małych transakcjach. Przestępcy korzystający z tej metody, często wykorzystują podstawione osoby, nazywane smurfami, które dokonują wpłat na konta bankowe o wartościach niższych od limitów określonych w przepisach dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy. Działania te mają na celu uniknięcie kontroli tożsamości uczestników transakcji oraz utrudnienie wykrycia nielegalnego źródła środków finansowych.
Regulacje prawne AML (ang. Anti-Money Laundering) dotyczące zarówno przeciwdziałania smurfingowi, jak i innym technikom prania pieniędzy, zmuszają do działań prewencyjnych banki i inne instytucje finansowe, które mają obowiązek monitorowania i zgłaszania podejrzanych transakcji o wartościach przekraczających określone limity.
Kluczowe informacje warte zapamiętania:
- Smurfing to technika prania pieniędzy polegająca na rozproszeniu dużych wpłat gotówki w małych transakcjach.
- Regulacje prawne AML określają działania prewencyjne mające na celu przeciwdziałanie praniu pieniędzy, w tym smurfingowi.
- Banki i instytucje finansowe mają obowiązek monitorowania i zgłaszania podejrzanych transakcji w ramach przeciwdziałania smurfingowi.
Co to jest smurfing?
Smurfing, nazywany też jako rozdrabnianie wpłat, to technika polegająca na użyciu dużej liczby osób (nazywanych „smurfami ” – słupami) do otwierania kont bankowych. Na te konta regularnie lub nie, wpłacane są kwoty poniżej limitów, aby uniknąć podejrzeń ze strony pracownika banku lub systemu banku, aby nie zidentyfikował ich jako transakcji przekraczających próg, to znaczy takich, które opiewają na kwoty wyższe niż 15000 Euro lub 1000 Euro w przypadku wybranych instytucji zobowiązanych, takich jak kasyna.
Techniki smurfingu w praniu pieniędzy
Smurfing jest jedną z metod prania pieniędzy, w fazie lokowania (placement) środków pochodzących z nielegalnych źródeł. Techniki związane ze smurfingiem obejmują operacje finansowe, które są ukierunkowane na ukrywanie prawdziwego źródła gotówki.
W ramach techniki smurfingu, wpłaty gotówkowe są rozkładane na mniejsze, niewielkie transakcje, które nie podlegają obowiązkowi rejestracji czy zgłaszania. Te mniejsze wpłaty są realizowane przez wiele podstawionych osób, zwanych „smurfami” lub „słupami”. Dzięki temu nie wzbudza to podejrzeń i pozwala uniknąć kontroli ze strony organów przeciwdziałających praniu pieniędzy (AML).
Podstawione osoby wpłacają niewielkie kwoty na rozproszone, najczęściej geograficznie, rachunki bankowe. Jako, że te wpłaty są rozłożone na różne rachunki, staje się niemożliwe ustalenie ich źródła, co pozwala na ukrycie prania pieniędzy. Na etapie prania pieniędzy tzw. maskowania (layeringu), te wpłaty są przenoszone przez wiele kont, aż w końcu trafiają na rachunek ostatecznego beneficjenta, który może wykorzystać te środki jako pieniądze „czyste”.
Wykrywanie i śledzenie smurfingu jako przeciwdziałanie praniu pieniędzy
W celu przeciwdziałania praniu pieniędzy poprzez smurfing, instytucje finansowe stosują różne narzędzia do jego wykrywania. Są to systemy monitorujące, które analizują transakcje pod kątem nietypowych, podejrzanych wzorców aktywności. Narzędzia te skupiają się na identyfikacji transakcji poniżej progu zgłaszania, ale wykonywanych często lub przez wiele osób, co może wskazywać na smurfing.
Wiele instytucji finansowych opracowało procesy alarmowe i tzw. czerwone flagi (red flags), aby lepiej wychwytywać podejrzane działania. Niektóre z tych czerwonych flag to:
- Częste wpłaty lub wypłaty w kwotach tuż poniżej progu zgłaszania transakcji podejrzanych;
- Transakcje wielu osób wiążących się z tym samym lub podobnym źródłem nielegalnych środków;
- Wpłaty i wypłaty wykonywane w wyraźnie szybkim tempie lub w regularnych interwałach.
Używając narzędzi detekcyjnych i obserwując czerwone flagi, instytucje finansowe są w stanie wykryć podejrzane działania związane ze smurfingiem. Po zidentyfikowaniu podejrzanej aktywności, instytucje te mogą zgłosić ją Głównemu Inspektorowi Informacji Finansowej (GIIF) za pomocą raportów o działalności podejrzanej.
Dzięki monitorowaniu transakcji, zbieraniu raportów o działaniach podejrzanych, a także śledzeniu i badaniu podejrzanych kont, instytucje finansowe oraz organy ścigania są w stanie efektywnie wykrywać i zwalczać smurfing jako sposób prania pieniędzy.
Przeciwdziałanie smurfingowi
Zarządzanie ryzykiem
W walce z praktyką smurfingu, stosowaną w procesie prania pieniędzy, istotne jest skuteczne zarządzanie ryzykiem. Banki i instytucje finansowe powinny opracować i wdrożyć systemy zarządzania ryzykiem w celu monitorowania nietypowych transakcji i wzorców działania swoich klientów. Takie systemy mogą obejmować takie zagadnienia, jak:
- Analiza transakcji: Śledzenie wzorców transakcji, aby wykryć podejrzane działania, takie jak wielokrotne wpłaty poniżej progów wymagających zgłoszenia.
- Ocena ryzyka klienta: Klasyfikacja klientów na podstawie poziomu ryzyka związanego z ich działalnością i środowiskiem operacyjnym.
- Monitoring klientów: Regularne przeglądanie aktywności klientów, aby uaktualniać ocenę ryzyka i podejmować działania w przypadku podejrzanych transakcji.
Procedury zgodności
Oprócz zarządzania ryzykiem, instytucje finansowe powinny wprowadzać procedury zgodności, które przyczyniają się do przeciwdziałania praniu pieniędzy i smurfingowi. Procedury te mogą obejmować takie zadania, jak:
- Weryfikacja tożsamości klientów: Gromadzenie i sprawdzanie danych klientów podczas procesu KYC (Know Your Customer – Poznaj Swojego Klienta), aby ocenić ryzyko związane z otwarciem konta i monitorowanie działania klientów.
- Edukacja pracowników: Szkolenie pracowników w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, aby mogli oni rozpoznawać sygnały ostrzegawcze i zgłaszać podejrzane działania.
- Raportowanie podejrzanych transakcji: Współpraca z organami ścigania i Generalnym Inspektorem Informacji Finansowej w zakresie zgłaszania podejrzanych transakcji, zgodnie z obowiązującymi przepisami.
- Ograniczenia transakcji: Wprowadzenie limitów co do wysokości wpłat i wypłat oraz wymagań dotyczących zgłaszania dużych transakcji, aby utrudnić stosowanie praktyki smurfingu.
Głównym celem tych działań jest zidentyfikowanie potencjalnych przypadków smurfingu oraz innych form prania pieniędzy i przeciwdziałanie im poprzez stosowanie zasad AML (przeciwdziałanie praniu pieniędzy). Zarządzanie ryzykiem i wprowadzenie właściwych procedur zgodności w bankach i instytucjach finansowych przyczynia się do ochrony ich reputacji oraz zabezpieczenia rynku finansowego przed nielegalną działalnością.
Jak banki zapobiegają smurfingowi?
Banki mają wprowadzone różne procedury w celu zapobiegania praniu pieniędzy, w tym smurfingowi, który polega na wpłacaniu niewielkich kwot przez wiele osób (tzw. smurfów lub słupów) na konta bankowe.
Weryfikacja tożsamości klienta: Banki stosują procedury identyfikacji i weryfikacji tożsamości klientów (CDD), które pozwalają na zidentyfikowanie osób stanowiących potencjalne ryzyko prania pieniędzy. Ustanawiane są przy tym różnorodne poziomy ryzyka, na podstawie których dokonuje się dodatkowych kontroli, szczególnie w przypadku klientów uznanych za jednostki o podwyższonym ryzyku.
Monitorowanie transakcji: Banki monitorują transakcje w celu wykrycia podejrzanych, niezwykłych czy nieadekwatnych czynności. Wprowadza się przy tym indywidualne limity oraz progowe wartości, które, gdy zostaną przekroczone, wywołują sygnały alarmowe i mogą prowadzić do dalszych kontroli.
Programy AML: Banki wdrażają wewnętrzne programy przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu (AML). Te programy obejmują procedury dla pracowników banków, szkolenia oraz systemy zarządzania informacją, które pozwalają na efektywne kontrolowanie i minimalizowanie ryzyka związanego z praniem pieniędzy.
Raportowanie podejrzanych transakcji: W przypadku wykrycia podejrzanych transakcji związanych ze smurfingiem lub innymi działaniami prania pieniędzy, banki mają obowiązek zgłosić te transakcje do właściwych organów – GIIF.
Wszystkie te procedury i kontrole wprowadzone przez banki mają na celu ochronę systemu finansowego oraz zapobieganie praniu pieniędzy, w tym smurfingowi. Dzięki tym działaniom instytucje finansowe stają się coraz bardziej efektywne w przeciwdziałaniu różnego rodzaju nielegalnym praktykom.
Konsekwencje prawne
Smurfing, będący jedną z metod prania pieniędzy, podlega odpowiedzialności karnej. W przypadku wykrycia tej praktyki, organy ścigania, takie jak policja, mogą wszcząć dochodzenie w celu udowodnienia nielegalnego pochodzenia środków.
Osoby działające w imieniu instytucji obowiązanych, które nie dopełnią obowiązku przekazania informacji do Generalnego Inspektora Informacji Finansowej (GIIF), również mogą zostać pociągnięte do odpowiedzialności karnej.
Poza konsekwencjami karnymi związanymi ze smurfingiem, można także dojść do cywilnych skutków dla podmiotów, które go stosują. Organizacje i instytucje obowiązane do przestrzegania ustawy AML, takie jak banki, firmy ubezpieczeniowe i inne podmioty finansowe, mogą ponieść poważne straty finansowe i reputacyjne w wyniku tolerowania lub uczestniczenia w praktykach smurfingu.
W niektórych przypadkach, organy ścigania mogą również występować z roszczeniami cywilnymi przeciwko osobom i instytucjom zamieszanym w pranie pieniędzy. To może obejmować konfiskatę mienia i nieruchomości, które zostały wykorzystane w nielegalnych praktykach oraz wszelkie środki finansowe, które zostaną zrekompensowane przez państwo.
Studia Przypadków i Przykłady
Smurfing w Kasynach
W przypadku smurfingu w kasynach, sprawcy dzielą dużą ilość nielegalnie uzyskanych pieniędzy na mniejsze kwoty. Następnie „smerfy” (osoby pomagające w praniu pieniędzy) wymieniają te środki na żetony w kasynie, po czym przekształcają je z powrotem w gotówkę, która staje się legalnym dochodem. Kasyna często są miejscem, gdzie ten rodzaj prania pieniędzy ma miejsce, ze względu na dużą liczbę transakcji gotówkowych i anonimowość, jaką mogą zapewnić.
Cuckoo Smurfing
Cuckoo smurfing to inny przypadek prania pieniędzy, polegający na wykorzystaniu systemu bankowego do przeniesienia nielegalnych funduszy. Zasadniczo, taka technika prania pieniędzy opiera się na użyciu kont bankowych klientów, którzy oczekują na otrzymanie legalnych pieniędzy. Ci klienci często nie zdają sobie sprawy, że pieniądze przekazane na ich konto pochodzą z przestępstwa.
Określenie „cuckoo smurfing” jest używane ze względu na analogie do działań kukułki. Kukułki pozostawiają swoje jaja w gniazdach innych gatunków ptaków, które potem bezwiednie zająć się tymi jajami, przekonane, że są one ich własne.
Czym różni się smurfing od structuringu?
Smurfing i structuring to dwie techniki stosowane w praniu brudnych pieniędzy w celu ukrycia ich nielegalnego pochodzenia. Chociaż obie techniki mają na celu „oczyszczenie” nielegalnych funduszy przez wprowadzenie ich do legalnego obiegu finansowego, istnieją pewne różnice między nimi.
Smurfing polega na podziale dużych sum nielegalnych pieniędzy na mniejsze kwoty, które są mniej podejrzane i które następnie są wpłacane na różne konta lub do różnych instytucji finansowych. Smurfing zazwyczaj wykorzystuje osoby trzecie, nazywane „smurfami”, których zadaniem jest wpłacanie tych mniejszych kwot na konta. Ten proces ma na celu utrudnienie wykrycia i śledzenia nielegalnych funduszy oraz utrzymanie kwot poniżej granic, które mogą wywołać zgłoszenia do organów ścigania lub regulatorów.
Z drugiej strony, structuring nie musi koniecznie polegać na zaangażowaniu wielu osób lub kont. Zazwyczaj jest to strategia opierająca się na jednym kliencie, który robi kilka wpłat poniżej progu wymaganego do zgłoszenia. Przykładowo: zamiast wpłacić kwotę o równowartości powyżej 15000 euro jednorazowo, co wymagało by zgłoszenia, mógłby dokonać kilku mniejszych wpłat.