Najnowszy raport na temat korupcji Indeks Percepcji Korupcji 2023, ogłoszony przez Transparency International, dostarcza ważnych informacji o stanie korupcji na świecie. Indeks ocenia kraje na podstawie postrzeganych poziomów korupcji sektora publicznego, wykorzystując skalę od 0 (wysoce skorumpowane) do 100 (pozbawione korupcji). Wskazuje także na silne powiązanie między skutecznymi rządami prawa a niższym poziomem korupcji.
Polska w roku 2023 osiągnęła najniższy wynik w ciągu ostatniej dekady, co sygnalizuje wyzwania, przed którymi stoi kraj w kwestii walki z korupcją. Raport podkreśla, że korupcja rośnie na świecie i wciąż stanowi problem globalny, z ponad dwiema trzecimi krajów uzyskującymi wynik poniżej 50 punktów w indeksie.
Kluczowe informacje warte zapamiętania:
- Indeks Percepcji Korupcji jest kluczowym wskaźnikiem oceniającym poziomy korupcji na świecie.
- Polska zarejestrowała w 2023 roku najniższy wynik od dziesięciu lat.
- Transparency International wskazuje na wzrost korupcji na świecie i podkreśla potrzebę skutecznych działań prawnych.
Co to jest Indeks Percepcji Korupcji?
Indeks Percepcji Korupcji (CPI – Corruption Perceptions Index) to międzynarodowy ranking opracowywany przez organizację pozarządową Transparency International, który mierzy poziom postrzeganej korupcji w sektorze publicznym w różnych krajach na całym świecie. Definicja korupcji przyjęta w CPI odnosi się do nadużywania powierzonej władzy dla prywatnej korzyści.
CPI jest oparty na opiniach ekspertów i przedstawicieli biznesu, a jego wyniki są prezentowane w skali od 0 (wysoki poziom postrzeganej korupcji) do 100 (niski poziom postrzeganej korupcji). Indeks ten jest uważany za wiodący globalny wskaźnik korupcji w sektorze publicznym i jest szeroko wykorzystywany przez firmy, rządy oraz instytucje międzynarodowe do analizowania i porównywania poziomu korupcji między krajami.
Metodologia Indeksu Percepcji Korupcji
Indeks Percepcji Korupcji bazuje na analizie i agregacji danych pochodzących z różnych ankiet i ocen ekspertów specjalizujących się w sektorze publicznym i administracji. Do konstruowania indeksu wykorzystuje się dane z 13 niezależnych instytucji międzynarodowych, takich jak banki światowe, fundacje i organizacje zajmujące się badaniem korupcji. Dzięki temu, Indeks oferuje wszechstronny pogląd na poziom korupcji, umożliwiając porównania między różnymi krajami na przestrzeni lat.
Dane wykorzystane do stworzenia wskaźnika CPI pochodzą między innymi z obserwacji następujących zjawisk korupcyjnych w administracji państwowej:
- Łapówkarstwo;
- Roztrwanianie funduszy publicznych;
- Działania urzędników, którzy używają swojej oficjalnej pozycji dla osobistych korzyści, nie ponosząc za to odpowiedzialności;
- Umiejętność władz w zakresie zapobiegania korupcji w administracji;
- Nadmierne procedury urzędowe w administracji, co może przyczyniać się do wzrostu korupcji;
- Nepotyzm przy obsadzaniu stanowisk w służbie publicznej;
- Regulacje wymagające, aby urzędnicy ujawniali swoją sytuację finansową oraz potencjalne konflikty interesów;
- Ochrona prawna dla osób, które informują o korupcji i łapówkarstwie (sygnalistów);
- Kontrola państwa przez wąskie grupy interesów;
- Możliwość uzyskania informacji o działaniach rządu i sprawach publicznych.
Indeks CPI nie uwzględnia takich czynników jak:
- Bezpośrednie postrzeganie lub bezpośrednie zetknięcie się z korupcją przez mieszkańców;
- Oszustwa związane z podatkami;
- Nielegalne transakcje finansowe;
- Elementy sprzyjające korupcji (takie jak prawnicy, księgowi, doradcy finansowi itd.);
- Procesy prania pieniędzy;
- Praktyki korupcyjne w obszarze biznesu prywatnego;
- Nieoficjalne systemy ekonomiczne oraz rynki.
Metodologia Indeksu CPI opracowanego przez Transparency International opiera się na połączeniu różnych badań i ocen korupcji w sektorze publicznym, przeprowadzanych przez niezależne instytucje. CPI jest agregatem danych pochodzących z wielu źródeł.
Kluczowe aspekty metodologii CPI to:
- Selekcja Źródeł: CPI wykorzystuje tylko źródła, które zapewniają ocenę poziomu korupcji w sektorze publicznym i są dostępne dla przynajmniej trzech lat, aby zapewnić porównywalność danych w czasie.
- Skala: Kraje są oceniane w skali od 0 (co oznacza najwyższy poziom postrzeganej korupcji) do 100 (najniższy poziom postrzeganej korupcji).
- Zbieranie i przetwarzanie danych: Dane są standardowo przetwarzane, aby zapewnić ich porównywalność. Wyniki z różnych źródeł są przekształcane na wspólną skalę, a następnie obliczana jest średnia wartość dla każdego kraju.
- Ocena niepewności wyników: Do każdego kraju przypisywany jest przedział ufności, który wskazuje na poziom niepewności związany z oceną kraju.
- Publikacja wyników: CPI jest publikowany corocznie i prezentuje zarówno wyniki dla poszczególnych krajów, jak i globalne trendy w percepcji korupcji.
CPI jest narzędziem pomocnym w identyfikacji problemów związanych z korupcją, ale również ma swoje ograniczenia, które są związane z subiektywnością ocen i ograniczonym zakresem danych. Nie mierzy on bezpośrednio korupcji, lecz opiera się na percepcji, co może prowadzić do różnych interpretacji. Więcej szczegółów na temat metodologii można znaleźć w dokumentach metodologicznych opublikowanych przez Transparency International.
Wyniki Indeksu Percepcji Korupcji dla Polski i regionu
W 2023 roku Polska odnotowała najgorsze wyniki w Indeksie Percepcji Korupcji od dekady.
Polska otrzymała 54 punkty za rok 2023, co wskazuje na pogorszenie się sytuacji w porównaniu z poprzednimi latami. W rankingu zajęła 47. miejsce na 180 analizowanych krajów, co jest najgorszym wynikiem od lat. Rząd polski stoi przed wyzwaniem poprawy praworządności oraz zwalczania korupcji na terytorium kraju.
Region Europy Środkowo-Wschodniej również zmaga się z problemami korupcyjnymi. Raport podkreśla, że kraje skutecznie walczące z korupcją to te, które konsekwentnie dbają o praworządność i transparentność rządów. Dla większości tego regionu postęp w tych obszarach pozostaje kluczowym wyzwaniem.
Niektóre konkretne miejsca w rankingu dla 2023 roku:
- Ukraina, która otrzymała 36 punktów i zajęła 104. miejsce wśród 180 krajów.
- Rosja, która spadła na 141 miejsce.
W Europie Zachodniej i w ramach Unii Europejskiej średnia wyników CPI jest zazwyczaj wyższa niż w innych regionach świata, jednak raport Transparency International wskazuje na to, że żaden kraj nie jest wolny od korupcji. Kraje UE nadal pracują nad wzmocnieniem mechanizmów przeciwdziałania korupcji, lecz proces ten wymaga stałej uwagi zarówno od ekspertów, jak i od rządzących.
Globalna perspektywa
Corruption Perceptions Index (CPI) za rok 2023 dostarcza wszechstronny obraz poziomu korupcji na świecie, klasyfikując 180 krajów i terytoriów. Indeks ten podkreśla różnice w percepcji korupcji w sektorze publicznym na poziomie globalnym.
Kraje o najniższym poziomie korupcji
W rankingu CPI na czele krajów o najniższym poziomie korupcji utrzymują się tacy liderzy jak Dania, Finlandia i Nowa Zelandia. Te kraje wykazują wysoki poziom demokracji oraz przestrzeganie zasad państwa prawa, co przekłada się na minimalizację problemów z korupcją. Stabilne instytucje i skuteczne systemy bezpieczeństwa również wpływają na ich wysokie oceny w CPI.
Kraje o najwyższym poziomie korupcji
Z drugiej strony, kraje takie jak Somalia oraz Syria znalazły się na końcu listy CPI, z powodu przewlekłych konfliktów, słabości instytucji i powszechnego braku bezpieczeństwa. W rejonach dotkniętych silnymi napięciami, jak Bliski Wschód i Afryka Północna czy obszary Azji i Pacyfiku, korupcja często współistnieje z autorytaryzmem i przemocą.
Postęp i wyzwania globalne
Mimo utrzymującego się globalnego średniego wyniku CPI w okolicach 43 punktów, niektóre kraje, w tym również z regionu Ameryk czy Azji i Pacyfiku, zanotowały postęp. Singapur utrzymuje wysoką pozycję dzięki konsekwentnej polityce antykorupcyjnej. Niemniej jednak, w wielu krajach Subsaharyjskiej Afryki oraz Wenezueli nadal doświadczane są poważne problemy z korupcją. Utrzymujące się globalne wyzwania to konieczność wzmacniania instytucji, zapewnienie większej transparentności oraz rozwijanie skuteczniejszych mechanizmów walki z korupcją, zwłaszcza w kontekście ochrony praworządności.
Wyniki Indeksu Percepcji Korupcji na świecie w 2023 roku
Indeks Percepcji Korupcji (CPI) jest corocznym rankingiem publikowanym przez Transparency International, który ocenia kraje na całym świecie pod kątem poziomu postrzeganej korupcji w sektorze publicznym. W 2023 roku, według wyników CPI, większość krajów nie powstrzymuje korupcji w odpowiednim zakresie, a średnia globalna wynosi 43 punkty. Niestety, rok 2023 przyniósł pierwszy spadek średniego wyniku CPI dla krajów unijnych, który wyniósł 64 punkty, w porównaniu do 66 punktów w roku 2022.
Pełna tabela krajów i ich wyniki są dostępne na stronie Transparency International.
| Ranking | Kraj | Punktacja |
|---|---|---|
| 1 | Dania | 90 |
| 2 | Finlandia | 87 |
| 3 | Nowa Zelandia | 85 |
| 4 | Norwegia | 84 |
| 5 | Singapur | 83 |
| 6 | Szwecja | 82 |
| 6 | Szwajcaria | 82 |
| 8 | Holandia | 79 |
| 9 | Niemcy | 78 |
| 9 | Luksemburg | 78 |
| … | ||
| 47 | Polska | 54 |
Praktyki i przejrzystość
Raport Indeksu Percepcji Korupcji (IPC) za rok 2023 wydany przez Transparency International skupia się na dwóch kluczowych obszarach: korupcji w sektorze publicznym oraz walce z korupcją transgraniczną.
Korupcja w sektorze publicznym
Transparency International definiuje korupcję w sektorze publicznym jako zjawisko wykorzystywania przysługującej władzy do prywatnych korzyści. Indeks Percepcji Korupcji za rok 2023 wykazał, że w sektorze publicznym kraje z niskimi wynikami w rankingu często borykają się z brakiem przejrzystości i słabym egzekwowaniem prawa.
Walka z korupcją transgraniczną
Walce z korupcją transgraniczną przypisuje się szczególną rolę w zapewnianiu efektywności rządzenia i sprawiedliwości na arenie międzynarodowej. Zdolność krajów do kooperacji oraz wdrażania skutecznych mechanizmów kontroli ma bezpośredni wpływ na ograniczenie przestrzeni dla korupcji. Badanie wskazuje również, że kraje, które aktywnie walczą z korupcją transgraniczną, osiągają lepsze wyniki i są postrzegane jako bardziej przejrzyste.
Często zadawane pytania
Indeks Percepcji Korupcji za rok 2023 odzwierciedla poziom korupcji w sektorze publicznym na całym świecie, ujawniając zarówno liderów, jak i tych, którzy są daleko w tyle.
