Bazylejski Indeks AML 2024 – Ranking ryzyka prania pieniędzy

Współczesny świat zmaga się z narastającym problemem prania pieniędzy. Przestępcy wykorzystują coraz bardziej wyrafinowane metody, aby ukryć pochodzenie nielegalnych dochodów, przenikając do globalnego systemu finansowego i podważając integralność gospodarek na całym świecie. W obliczu tej rosnącej tendencji kluczowe znaczenie ma posiadanie skutecznych narzędzi do oceny ryzyka prania pieniędzy i wdrażania odpowiednich środków zaradczych.

Bazylejski Indeks AML to niezależne narzędzie do oceny ryzyka prania pieniędzy, obejmujące ponad 160 krajów. Indeks analizuje jakość ram AML/CFT, ryzyko korupcji i oszustw, przejrzystość finansową, odpowiedzialność publiczną oraz czynniki polityczne i prawne. Pomaga instytucjom finansowym, organom rządowym i badaczom w podejmowaniu świadomych decyzji i działań w walce z praniem pieniędzy.

Czym jest Bazylejski Indeks AML – Basel AML Index?

Bazylejski Indeks AML, opracowywany przez Międzynarodowe Centrum Odzyskiwania Aktywów (ICAR) w Instytucie Bazylejskim ds. Zarządzania, stanowi niezależne i oparte na badaniach narzędzie do oceny ryzyka prania pieniędzy i powiązanej przestępczości finansowej. Obejmując ponad 160 krajów i jurysdykcji, Indeks ten dostarcza wszechstronnego obrazu globalnego krajobrazu prania pieniędzy, umożliwiając instytucjom finansowym, organom rządowym, analitykom i badaczom podejmowanie świadomych decyzji i działań.

Raport „Basel AML Index 2024” to 13. edycja niezależnego, opartego na danych rankingu i oceny ryzyka prania brudnych pieniędzy i powiązanej przestępczości finansowej na świecie. Indeks uwzględnia 17 wskaźników z różnych dziedzin, takich jak jakość ram prawnych AML/CFT/CPF, ryzyko korupcji i oszustw, przejrzystość finansowa i publiczna oraz ryzyka polityczne i prawne. W 2024 roku dodano wskaźniki dotyczące oszustw, co wpłynęło na wzrost wyników ryzyka w krajach o wysokich dochodach. Raport analizuje także postępy w zgodności technicznej z zaleceniami FATF oraz efektywność działań AML, podkreślając potrzebę szerszego spojrzenia na ten problem, wykraczającego poza same systemy finansowe. Dostępne są wersje publiczna oraz eksperckie indeksu, z rozbudowanymi danymi i analizami.

Metodologia Basel AML Index

Metodologia Bazylejskiego Indeksu AML opiera się na analizie 17 wskaźników z publicznie dostępnych źródeł, obejmujących pięć głównych domen: 

• Jakość ram AML/CFT/CPF: Oczywiste jest, że solidne ramy prawne i instytucjonalne stanowią podstawę skutecznego systemu AML/CFT.  Ta domena analizuje przepisy i instytucje danego kraju w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i finansowaniu proliferacji broni masowego rażenia.
• Ryzyko korupcji i oszustw: Korupcja i oszustwa tworzą podatny grunt dla prania pieniędzy, ułatwiając przestępcom ukrywanie nielegalnych dochodów. Domena ta obejmuje wskaźniki dotyczące poziomu korupcji, przekupstwa, oszustw finansowych i cyberprzestępczości w danym kraju.
• Przejrzystość finansowa i standardy: Nieprzejrzyste systemy finansowe utrudniają śledzenie przepływów pieniędzy i identyfikację przestępczej działalności. W tej domenie analizowane są m.in. wskaźniki dotyczące tajemnicy finansowej, standardów sektora finansowego i dostępności informacji o beneficjentach rzeczywistych.
• Przejrzystość publiczna i odpowiedzialność: Odpowiedzialne i przejrzyste zarządzanie finansami publicznymi zmniejsza ryzyko korupcji i sprzyja wdrażaniu skutecznych polityk AML/CFT. Ta domena obejmuje wskaźniki dotyczące przejrzystości budżetu, finansowania partii politycznych i zarządzania sektorem publicznym.
• Ryzyko polityczne i prawne: Niestabilność polityczna, słaby system prawny i brak niezależności sądownictwa zwiększają ryzyko prania pieniędzy i utrudniają ściganie przestępców. Domena ta analizuje takie czynniki jak niezależność sądownictwa, praworządność, wolność słowa i wolność mediów.

Indeks ten nie mierzy rzeczywistej ilości pranych pieniędzy w danym kraju, ale raczej ocenia podatność danego kraju na pranie pieniędzy oraz jego zdolności do przeciwdziałania temu zagrożeniu. 

Każdy wskaźnik i domena otrzymuje określoną wagę, a następnie wszystkie wyniki są agregowane w celu uzyskania ogólnego wyniku dla danego kraju. Im wyższy wynik, tym większe ryzyko prania pieniędzy w danym kraju.

Wykorzystanie Indeksu przynosi szereg korzyści:

• Instytucje finansowe mogą efektywniej oceniać ryzyko związane z klientami i transakcjami, usprawniając swoje programy compliance i minimalizując ryzyko kar i sankcji.
• Organy rządowe zyskują narzędzie do identyfikacji słabych punktów w swoich systemach AML/CFT, umożliwiające wdrażanie reform, usprawnianie współpracy międzynarodowej i skuteczniejsze zwalczanie prania pieniędzy.
• Analitycy i badacze mogą pogłębić swoją wiedzę na temat prania pieniędzy, korzystając z Indeksu jako punktu odniesienia w swoich analizach i badaniach. 

Ważne jest, aby pamiętać, że Basel AML Index jest jedynie narzędziem pomocniczym i nie powinien być traktowany jako jedyne źródło informacji o ryzyku prania pieniędzy. Należy go stosować w połączeniu z innymi narzędziami i analizami, aby uzyskać pełny obraz sytuacji.

Instytut Bazylejski ds. Zarządzania oferuje również wersję ekspercką Indeksu AML, która zawiera bardziej szczegółowe dane i analizy. 

Jakie czynniki uwzględnia wskaźnik Basel AML Index, oceniając ryzyko prania brudnych pieniędzy?

Basel AML Index korzysta ze wskaźników pochodzących z publicznie dostępnych źródeł, aby ocenić ryzyko prania pieniędzy w danym kraju. 

Domena 1: Jakość ram AML/CFT/CPF (50%)

Ta domena koncentruje się na ocenie przepisów i instytucji danego kraju w zakresie przeciwdziałania praniu pieniędzy, finansowaniu terroryzmu i finansowaniu proliferacji broni masowego rażenia.

• FATF: Raporty Oceny Wzajemnej (Mutual Evaluation Reports) i Raporty Monitorujące (Follow-up Reports)
• Departament Stanu USA: Międzynarodowy Raport o Strategii Kontroli Narkotyków (International Narcotics Control Strategy Report)
• Departament Stanu USA: Raport o Handlu Ludźmi (Trafficking in Persons Report)
• GI-TOC: Globalny Indeks Przestępczości Zorganizowanej – Flora, Fauna, Zasoby Nieodnawialne (Global Organized Crime Index – Flora, fauna, non-renewable resources) 

Domena 2: Ryzyko korupcji i oszustw (17,5%)

Ta domena skupia się na ocenie poziomu korupcji, przekupstwa i oszustw w danym kraju, a od 2024 roku również na przestępstwach finansowych i cyberprzestępstwach.

• Transparency International: Indeks Percepcji Korupcji (Corruption Perceptions Index) 
• TRACE: Macierz Ryzyka Przekupstwa (Bribery Risk Matrix)
• GI-TOC: Globalny Indeks Przestępczości Zorganizowanej – Przestępstwa Finansowe (Global Organized Crime Index – Financial crimes)
• GI-TOC: Globalny Indeks Przestępczości Zorganizowanej – Przestępstwa Uzależnione od Cyberprzestrzeni (Global Organized Crime Index – Cyber-dependent crimes)

Domena 3: Przejrzystość finansowa i standardy (17,5%)

Ta domena ocenia przejrzystość systemu finansowego danego kraju, w tym stopień tajemnicy bankowej i standardy sektora finansowego.

• Tax Justice Network: Indeks Tajności Finansowej (Financial Secrecy Index)
• Bank Światowy: Indeks Alokacji Zasobów IDA – Sektor Finansowy (IDA Resource Allocation Index – Financial sector)

Domena 4: Przejrzystość publiczna i odpowiedzialność (5%)

Ta domena ocenia przejrzystość i odpowiedzialność instytucji publicznych w danym kraju.

• International Budget Partnership: Badanie Otwartego Budżetu – Przejrzystość Budżetu (Open Budget Survey – Budget transparency)
• International IDEA: Baza Danych Finansowania Politycznego – Przejrzystość Finansowania Politycznego (Political Finance Database – Political finance transparency)
• Bank Światowy: Indeks Alokacji Zasobów IDA – Przejrzystość, Odpowiedzialność i Korupcja w Sektorze Publicznym (IDA Resource Allocation Index – Transparency, accountability and corruption in the public sector)

Domena 5: Ryzyko polityczne i prawne (10%)

Ta domena ocenia ryzyko związane z sytuacją polityczną i prawną w danym kraju, w tym poziom praworządności, niezależność sądów, wolność mediów i poszanowanie praw obywatelskich.

• WEF Centre for the New Economy and Society: Niezależność Sądownictwa (Judicial independence)
• World Justice Project: Indeks Praworządności (Rule of Law Index)
• Freedom House: Wolność na Świecie (Freedom in the World)
• Reporterzy Bez Granic: Światowy Indeks Wolności Prasy (World Press Freedom Index)

Wybór wskaźników opiera się na kilku kryteriach, w tym ich trafności, metodologii, zasięgu krajowego, publicznym dostępie i dostępności aktualnych danych.

Warto również zauważyć, że w Basel AML Index od 2024 roku uwzględnione są dwa nowe wskaźniki dotyczące oszustw, pochodzące z Globalnego Indeksu Przestępczości Zorganizowanej. Te wskaźniki to „przestępstwa finansowe” i „przestępstwa uzależnione od cyberprzestrzeni”.

Dokładny opis każdego wskaźnika i jego znaczenia można znaleźć na stronie internetowej indeksu: index.baselgovernance.org/methodology.

W jaki sposób dane Basel AML Index wspierają efektywne strategie walki z przestępczością finansową?

Dane zawarte w Basel AML Index odgrywają istotną rolę we wspieraniu skutecznych strategii walki z przestępczością finansową, dostarczając cennych informacji i wskazując obszary wymagające interwencji. Oto kilka sposobów, w jaki Indeks AML Bazylei przyczynia się do zwiększenia efektywności działań antykorupcyjnych:

• Identyfikacja krajów i regionów wysokiego ryzyka: Basel AML Index tworzy ranking krajów i jurysdykcji na podstawie ich podatności na pranie pieniędzy i powiązane przestępstwa finansowe. Pozwala to na identyfikację regionów i krajów o podwyższonym ryzyku, co ułatwia ukierunkowanie działań organów ścigania, instytucji finansowych i organizacji międzynarodowych.
• Ocena efektywności systemów AML/CFT: Indeks analizuje nie tylko formalne ramy prawne, ale również efektywność wdrażania przepisów AML/CFT w praktyce. Uwzględniając wskaźniki takie jak skuteczność dochodzeń, ścigania i sankcji w sprawach prania pieniędzy, Indeks pomaga ocenić, czy krajowe systemy rzeczywiście zapobiegają przestępczości finansowej.
• Wskazanie słabych punktów w łańcuchu odzyskiwania aktywów: Dane Bazylejskiego Indeksu AML, a w szczególności jego wersja ekspercka (Expert Edition Plus), umożliwiają szczegółową analizę tzw. „łańcucha odzyskiwania aktywów”. Pozwala to na identyfikację etapów, na których systemy zawodzą, np. na etapie wykrywania nielegalnych przepływów finansowych, prowadzenia dochodzeń, ścigania sprawców czy konfiskaty aktywów.
• Uzupełnienie danych FATF o szerszy kontekst: Indeks wykracza poza analizę samych przepisów AML/CFT, uwzględniając również czynniki polityczne, prawne, społeczne i ekonomiczne, które wpływają na ryzyko prania pieniędzy. Dane dotyczące korupcji, przejrzystości finansowej, niezależności sądownictwa czy wolności mediów pozwalają na lepsze zrozumienie kontekstu, w jakim działają systemy AML/CFT.
• Wsparcie dla lepszego zrozumienia złożoności problemu: Bazylejski Indeks AML podkreśla, że walka z przestępczością finansową nie jest jedynie kwestią techniczną, ale złożonym wyzwaniem, które wymaga holistycznego podejścia. Pomaga to w budowaniu świadomości wśród decydentów, organów ścigania i społeczeństwa o wieloaspektowym charakterze prania pieniędzy i konieczności skoordynowanych działań.
• Dostarczenie danych do analiz porównawczych: Indeks, obejmując ponad 160 jurysdykcji, umożliwia porównanie poziomu ryzyka prania pieniędzy w różnych krajach. Ułatwia to analizę trendów globalnych, identyfikację najlepszych praktyk i obszarów, w których konieczne są reformy.
• Wsparcie dla rozwoju współpracy międzynarodowej: Indeks, tworzony przez niezależną organizację non-profit, może stanowić neutralne narzędzie do dialogu między państwami, organizacjami międzynarodowymi i sektorem prywatnym. Wspólna analiza danych i ocena ryzyka może sprzyjać zacieśnianiu współpracy i koordynacji działań na rzecz skuteczniejszej walki z praniem pieniędzy.

Dane Bazylejskiego Indeksu AML nie powinny być traktowane jako jedyne źródło informacji, ale jako ważne narzędzie, które może wesprzeć opracowanie i wdrożenie efektywnych strategii antykorupcyjnych. Pomagają one w identyfikacji obszarów problemowych, ocenie skuteczności systemów i priorytetyzacji działań w walce z przestępczością finansową.

Jakie zmiany metodologiczne wprowadzono w 13. edycji Basel AML Index?

W 13. edycji Basel AML Index wprowadzono kilka istotnych zmian metodologicznych, które mają na celu lepsze odzwierciedlenie ewolucji ryzyka prania pieniędzy i powiązanej przestępczości finansowej. Najważniejsze zmiany obejmują:

• Dodanie dwóch nowych wskaźników dotyczących oszustw:
  • Do Domeny 2, dotyczącej „Ryzyka korupcji i oszustw”, dodano dwa nowe wskaźniki pochodzące z Globalnego Indeksu Przestępczości Zorganizowanej (Global Organized Crime Index). Są to wskaźniki „przestępstw finansowych” (obejmujących oszustwa finansowe, unikanie opodatkowania, defraudację i sprzeniewierzenie funduszy) oraz „przestępstw zależnych od cyberprzestrzeni” (obejmujących złośliwe oprogramowanie, hacking, ransomware i oszustwa związane z kryptowalutami).
  • Włączenie tych wskaźników odzwierciedla rosnące znaczenie oszustw jako przestępstwa bazowego dla prania pieniędzy oraz jako czynnika ryzyka, który muszą uwzględniać podmioty regulowane.
  • Waga Domeny 2 w ogólnym wyniku Indeksu wzrosła z 10% do 17,5%.
• Usunięcie trzech przestarzałych wskaźników:
  • Z Domeny 3 usunięto trzy wskaźniki, które nie były już aktualne. Dotyczyły one „Zakresu przejrzystości korporacyjnej” (z przerwanego raportu „Doing Business” Banku Światowego), „Siły standardów audytu i sprawozdawczości” oraz „Filaru instytucjonalnego” (publikowanych wcześniej przez Światowe Forum Ekonomiczne w raporcie „Global Competitiveness Report”).
• Przeniesienie wskaźnika „Indeks Tajności Finansowej”:
  • Wskaźnik „Indeks Tajności Finansowej” (Financial Secrecy Index) został przeniesiony z Domeny 1 („Jakość ram AML”) do Domeny 3 („Przejczystość finansowa i standardy”). Ma to na celu wyraźniejsze oddzielenie wyników krajów w zakresie przejrzystości finansowej od innych aspektów ich ram przeciwdziałania praniu pieniędzy.
• Dopasowanie wag:
  • Wprowadzono drobne korekty wag poszczególnych wskaźników, aby odzwierciedlić powyższe zmiany.
• Ulepszone odzwierciedlenie postępów jurysdykcji usuniętych z „szarej listy” FATF:
  • Metodologia Indeksu AML Bazylei została zaktualizowana, aby lepiej odzwierciedlać postępy w zakresie skuteczności jurysdykcji, które zostały usunięte z „szarej listy” FATF (jurisdykcji podlegających zwiększonemu monitoringowi).
  • Wcześniej brak ponownej oceny skuteczności systemów AML/CFT przez FATF po usunięciu jurysdykcji z „szarej listy” mógł prowadzić do niedostatecznego odzwierciedlenia rzeczywistych postępów w wynikach Indeksu.
  • Zaktualizowana metodologia zakłada, że kraje, które opuściły „szarą listę”, poprawiły skuteczność swoich systemów AML/CFT co najmniej do poziomu umorzonego.

Wprowadzone zmiany metodologiczne mają na celu zwiększenie dokładności i trafności Indeksu AML jako narzędzia do oceny ryzyka prania pieniędzy i powiązanej przestępczości finansowej. Pozwalają one na lepsze uchwycenie ewolucji zagrożeń, uwzględnienie nowych trendów, takich jak rosnąca skala oszustw, oraz bardziej precyzyjne odzwierciedlenie postępów dokonywanych przez państwa w walce z praniem pieniędzy.

Jakie wskaźniki skuteczności działań AML/CFT wypadają najgorzej?

Najgorsze wyniki w zakresie skuteczności działań AML/CFT, mierzonej za pomocą 11 Wskaźników Bezpośrednich (IO), odnotowano w następujących obszarach:

Wskaźniki Bezpośrednie o najniższej średniej skuteczności globalnie:

• IO7: Dochodzenia, ściganie i skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje w sprawach prania pieniędzy. Średnia skuteczność w tym obszarze spadła z 21% w 2021 r. do 20% w 2024 r.
• IO5: Zapobieganie wykorzystywaniu osób prawnych i układów prawnych do celów prania pieniędzy/finansowania terroryzmu (ML/TF); udostępnianie informacji o beneficjentach rzeczywistych właściwym organom. Średnia skuteczność spadła z 22% do 21%.
• IO4: Instytucje finansowe i DNFBP stosują środki zapobiegawcze AML/CFT współmierne do ryzyka i zgłaszają podejrzane transakcje. Spadek z 24% do 22%.
• IO11: Zapobieganie finansowaniu proliferacji broni masowego rażenia. Spadek z 24% do 22%.
• IO3: Właściwy nadzór zgodnie z podejściem opartym na ryzyku. Spadek z 26% do 23%. 
• IO10: Zapobieganie finansowaniu terroryzmu / nadużyciom w sektorze non-profit. Spadek z 27% do 24%.

Spadek skuteczności obserwowany jest również w przypadku Wskaźników o najwyższej średniej globalnej:

• IO8: Konfiskata korzyści i narzędzi przestępstwa. Średnia skuteczność w tym obszarze spadła z 29% w 2021 r. do 27% w 2024 r., pomimo że odzyskiwanie aktywów było priorytetem FATF w latach 2022-2023.

Powyższe dane wskazują na poważne problemy w zakresie skuteczności systemów AML/CFT na całym świecie. Niska skuteczność w obszarach dochodzeń, ścigania, nakładania sankcji i konfiskaty aktywów oznacza, że przestępcy wciąż mogą stosunkowo łatwo prać pieniądze i unikać odpowiedzialności.

W 13. edycji Indeksu dodano dwa nowe wskaźniki dotyczące oszustw, co dodatkowo podkreśla znaczenie tego procederu jako przestępstwa bazowego dla prania pieniędzy. Niska skuteczność w zapobieganiu oszustwom może pogłębiać problem prania pieniędzy i utrudniać skuteczne zwalczanie przestępczości finansowej.

Jakie są główne ograniczenia indeksu Basel AML?

Indeks Basel AML Index to cenne narzędzie do oceny ryzyka prania pieniędzy, ale należy mieć świadomość jego ograniczeń. Oto najważniejsze z nich:

• Dostępność i jakość danych: Indeks opiera się na publicznie dostępnych danych, które mogą być niekompletne, nieaktualne lub nieporównywalne między krajami. Wprowadzenie danych o oszustwach w 2024 roku dodatkowo uwydatniło ten problem, ze względu na brak globalnie uzgodnionych definicji i metod gromadzenia danych o oszustwach.
• Wskaźniki oparte na percepcji: Niektóre wskaźniki, takie jak Indeks Percepcji Korupcji Transparency International, opierają się na subiektywnych opiniach i postrzeganiu, a nie na obiektywnych danych.
• Porównywalność wyników: Metodologia jest corocznie aktualizowana, co może utrudniać porównanie wyników z różnych lat. Ponadto, brak pełnego pokrycia czwartą rundą ocen FATF utrudnia porównanie między krajami, które zostały ocenione w różnym czasie lub według różnych metodologii.
• Zależność od danych FATF: Duża część (35%) ogólnego wyniku opiera się na danych FATF, które oceniają jakość systemów AML/CFT/CPF w danym kraju. Ograniczenia metodologii FATF i skupienie się na ocenie technicznej zgodności, a nie rzeczywistej skuteczności, mogą prowadzić do niedoszacowania lub przeszacowania ryzyka prania pieniędzy.
• Indeks nie mierzy rzeczywistej skali prania pieniędzy: Indeks mierzy jedynie ryzyko prania pieniędzy, a nie jego rzeczywistą skalę. Kraj z wysokim wynikiem w Indeksie może mieć w rzeczywistości stosunkowo niski poziom prania pieniędzy, podczas gdy kraj z niskim wynikiem może być centrum prania pieniędzy.

Wnioski:

Indeks AML to użyteczne narzędzie do oceny ryzyka prania pieniędzy na poziomie krajów, ale należy go interpretować z ostrożnością, biorąc pod uwagę jego ograniczenia. Dla celów zgodności lub oceny ryzyka zaleca się korzystanie z Eksperckiej Edycji Indeksu AML Bazylei (Expert Edition), która zawiera bardziej szczegółowe dane. Ważne jest również, aby korzystać z Indeksu AML w połączeniu z innymi źródłami informacji i analizami.

Pomimo swoich ograniczeń, Indeks AML dostarcza cennych informacji na temat globalnych trendów w zakresie prania pieniędzy i pomaga w identyfikacji krajów i jurysdykcji, które są najbardziej narażone na to ryzyko.

Punktacja regionów i państw w Basel AML Index 2024

Bazylejski Indeks AML w 2024 roku ocenia Polskę jako kraj o średnim ryzyku prania brudnych pieniędzy, przyznając jej wynik 4.34. W porównaniu z 2023 rokiem, wynik Polski nieznacznie się polepszył. 

Poniższa tabela przedstawia punktację dla regionów i poszczególnych państw w Bazylejskim Indeksie AML 2024. Dane pochodzą z Publicznej Edycji Indeksu, która obejmuje 164 jurysdykcje. Wyższy wynik oznacza wyższe ryzyko prania pieniędzy i powiązanych przestępstw finansowych.

Uwaga:

Rosja jest wykluczona z Indeksu w 2024 roku z powodu zawieszenia jej członkostwa w FATF.

Aby uzyskać więcej informacji na temat Basel AML Index 2024, w tym szczegółowe dane dla poszczególnych krajów i wskaźników, odwiedź stronę internetową: index.baselgovernance.org.

Oszustwa – Nowe wyzwania dla systemów AML/CFT

W ostatnich latach oszustwa stały się jednym z najszybciej rosnących zagrożeń dla globalnego systemu finansowego, stanowiąc kluczowy czynnik napędzający pranie pieniędzy. Świadczy o tym wprowadzenie wskaźników oszustw do metodologii Indeksu AML, podkreślając rosnące znaczenie tego problemu.

Oszustwa przybierają różne formy, od oszustw finansowych i podatkowych po oszustwa związane z kryptowalutami. Przestępcy wykorzystują coraz bardziej wyrafinowane schematy, często angażując wiele jurysdykcji i wykorzystując luki w systemach prawnych. Rozwój technologii, w szczególności sztucznej inteligencji, darknetu i mediów społecznościowych, dodatkowo ułatwia popełnianie oszustw i pranie pieniędzy.

Aby skutecznie przeciwdziałać temu rosnącemu zagrożeniu, konieczne jest wdrożenie solidnych programów compliance, obejmujących: 

• Dogłębną analizę ryzyka: Identyfikacja i ocena specyficznych rodzajów oszustw, na które narażona jest dana instytucja.
• Wykorzystanie zaawansowanych narzędzi analitycznych: Monitorowanie transakcji, identyfikacja podejrzanych wzorców i wczesne wykrywanie oszustw.
• Edukację i szkolenia: Podnoszenie świadomości pracowników i klientów na temat zagrożeń związanych z oszustwami i metodami ich unikania.

Szara Lista FATF – Narzędzie presji, ale i kontrowersji

Szara lista FATF, czyli lista jurysdykcji o strategicznych niedociągnięciach w systemach AML/CFT, stanowi ważne narzędzie do wywierania presji na kraje, aby wdrażały reformy i usprawniły swoje mechanizmy zwalczania prania pieniędzy. Wiele krajów, po umieszczeniu na szarej liście, podjęło zdecydowane kroki w celu poprawy swoich systemów AML/CFT, co doprowadziło do ich usunięcia z listy.

Jednakże system szarej listy nie jest pozbawiony kontrowersji. Krytycy wskazują na fakt, że kraje rozwijające się, często o ograniczonych zasobach, są nieproporcjonalnie reprezentowane na liście. Umieszczenie na szarej liście może mieć negatywne skutki gospodarcze, zniechęcając inwestorów i utrudniając dostęp do międzynarodowego systemu finansowego.

Wobec tych kontrowersji pojawiają się głosy postulujące bardziej zrównoważone i oparte na współpracy podejście do zwalczania prania pieniędzy. Zamiast karania krajów, ważniejsze jest wspieranie ich w budowaniu silnych systemów AML/CFT, dostosowanych do ich specyficznych potrzeb i uwarunkowań.

Praktyczne wskazówki – Jak ograniczyć ryzyko prania pieniędzy?

Zwalczanie prania pieniędzy wymaga skoordynowanych działań na wszystkich poziomach – od instytucji finansowych i organów rządowych po społeczeństwo obywatelskie. Oto kilka praktycznych wskazówek, które mogą pomóc w ograniczeniu ryzyka:

Dla instytucji finansowych:

• Wdrożenie solidnych programów compliance: Programy te powinny obejmować identyfikację i ocenę ryzyka, procedury due diligence, monitorowanie transakcji, raportowanie podejrzanych działań i szkolenia dla pracowników. 
• Wykorzystanie Indeksu: Indeks ten może służyć jako cenne narzędzie do oceny ryzyka związanego z klientami i transakcjami, wskazówka do wdrożenia dodatkowych środków ostrożności w przypadku jurysdykcji o wysokim ryzyku.
• Dogłębna analiza ryzyka klientów i transakcji: Należy weryfikować tożsamość klientów, monitorować transakcje pod kątem podejrzanych działań i współpracować z organami ścigania w przypadku podejrzenia prania pieniędzy.

Dla organów rządowych:

• Współpraca międzynarodowa: Wymiana informacji, wspólne szkolenia i wspólne działania operacyjne są kluczowe dla skutecznego zwalczania prania pieniędzy, które często ma charakter transgraniczny.
• Wzmacnianie ram prawnych i instytucjonalnych: Należy zapewnić, aby przepisy AML/CFT były zgodne z międzynarodowymi standardami, a instytucje odpowiedzialne za ich egzekwowanie miały odpowiednie zasoby i uprawnienia.
• Edukacja i podnoszenie świadomości: Należy prowadzić kampanie informacyjne i szkolenia dla sektora finansowego, organów ścigania i społeczeństwa obywatelskiego, aby zwiększyć świadomość zagrożeń związanych z praniem pieniędzy.

Dla społeczeństwa obywatelskiego:

• Rola dziennikarzy śledczych i organizacji pozarządowych: Dziennikarze i organizacje pozarządowe odgrywają ważną rolę w ujawnianiu przypadków prania pieniędzy i wywieraniu presji na rządy, aby wdrażały skuteczne środki AML/CFT.

Podsumowanie

Pranie pieniędzy to złożony problem, który wymaga skoordynowanych działań na poziomie globalnym. Bazylejski Indeks AML to cenne narzędzie, które pomaga w ocenie ryzyka i wdrażaniu skutecznych strategii. Konieczna jest ciągła ewolucja systemów AML/CFT, aby nadążać za nowymi zagrożeniami i zmieniającymi się metodami działania przestępców. Współpraca międzysektorowa, zaangażowanie rządów, instytucji finansowych i społeczeństwa obywatelskiego są kluczem do sukcesu w walce z praniem pieniędzy.

Najczęściej zadawane pytania – Bazylejski Indeks AML 2024: