Rozporządzenie DORA: Operacyjna odporność cyfrowa w sektorze finansowym od 2025 r.

Rozporządzenie DORA, czyli Digital Operational Resilience Act, stanowi istotny krok w kierunku wzmocnienia odporności operacyjnej sektora finansowego na poziomie Unii Europejskiej. Celem tego aktu prawnego jest zapewnienie jednolitych wymogów dotyczących zarządzania ryzykiem cyfrowym oraz zwiększenie ochrony przed cyberzagrożeniami dla wszystkich podmiotów funkcjonujących w sektorze finansowym. DORA stosuje się zarówno do m.in. banków, towarzystw ubezpieczeniowych, jak i dostawców usług ICT, wpływając na cały ekosystem finansowy.

W dobie cyfryzacji, operacyjna odporność cyfrowa stała się kluczowym elementem strategii zarządzania ryzykiem w sektorze finansowym. Definiuje się ją jako zdolność podmiotu finansowego do zapewnienia integralności i niezawodności operacyjnej poprzez odpowiednie zarządzanie ryzykiem związanym z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT). W niniejszym artykule omówimy znaczenie operacyjnej odporności cyfrowej, wyzwania, przed którymi stoi sektor finansowy, oraz najlepsze praktyki w zakresie zarządzania ryzykiem związanym z ICT.

Podstawy Rozporządzenia DORA

W odpowiedzi na rosnące zagrożenia związane z ICT, Unia Europejska wprowadziła szereg regulacji, w tym Rozporządzenie (UE) 2022/2554 w sprawie operacyjnej odporności cyfrowej sektora finansowego. Regulacje te mają na celu wzmocnienie odporności sektora finansowego na cyberzagrożenia oraz zapewnienie stabilności systemu finansowego.

Rozporządzenie DORA weszło w życie 16 stycznia 2023 roku, natomiast pełne wdrożenie wymogów zaplanowane jest na 17 stycznia 2025 roku. Oznacza to, że instytucje finansowe oraz inne podmioty objęte regulacją mają czas do tego dnia na dostosowanie się do nowych wymogów dotyczących zarządzania ryzykiem ICT.

Nowe regulacje wprowadzane przez DORA wymagają implementacji zaawansowanych mechanizmów bezpieczeństwa oraz stałego monitorowania infrastruktury IT przez instytucje finansowe. Kluczowym aspektem tego rozporządzenia jest także konieczność identyfikacji krytycznych słabości i wdrożenie odpowiednich środków zapobiegawczych. W ten sposób, cała branża finansowa zyska solidną ochronę przed potencjalnymi atakami.

Definicja i zakres

Rozporządzenie o Operacyjnej Odporności Cyfrowej jest unijnym prawnym instrumentem mającym na celu wzmocnienie bezpieczeństwa cyfrowego podmiotów w sektorze finansowym, w tym banków, fintechów oraz dostawców usług IT. 

Rozporządzenie koncentruje się na zarządzaniu ryzykiem operacyjnym, szczególnie w aspekcie ICT, czyli technologii informacyjno-komunikacyjnych. Podmioty są zobowiązane do dostosowywania umów oraz procedur, aby były one zgodne z szeroko pojętymi regulacjami DORA.

Głównym celem jest osiągnięcie wysokiego, jednolitego poziomu operacyjnej odporności cyfrowej w sektorze finansowym. Oznacza to zdolność instytucji do zapobiegania, wykrywania, reagowania i odtwarzania systemów po cyberatakach lub innych zakłóceniach w działaniu ICT.

Rozporządzenie ma szeroki zakres zastosowania i obejmuje wszystkie podmioty finansowe, w tym:

• Instytucje kredytowe;
• Firmy inwestycyjne;
• Ubezpieczycieli i reasekuratorów;
• Dostawców usług płatniczych;
• Instytucje pieniądza elektronicznego;
• Centralne depozyty papierów wartościowych;
• Kontrahentów centralnych,

Należy zauważyć, że Rozporządzenie (UE) 2022/2554 stanowi lex specialis w stosunku do dyrektywy (UE) 2022/2555 o cyberbezpieczeństwie – Dyrektywa NIS2. Oznacza to, że w przypadku podmiotów finansowych przepisy rozporządzenia mają pierwszeństwo przed przepisami dyrektywy. Utrzymanie ścisłego związku między sektorem finansowym a horyzontalnymi ramami cyberbezpieczeństwa określonymi w dyrektywie jest jednak kluczowe dla zapewnienia spójności ze strategiami cyberbezpieczeństwa przyjętymi przez państwa członkowskie.

Instytucje finansowe będą musiały dostosować swoje strategie zarządzania ryzykiem i wzmocnić zasoby cyberbezpieczeństwa. To bardzo ważny krok, szczególnie w obliczu rosnących zagrożeń cybernetycznych, które mogą znacząco wpłynąć na stabilność i zaufanie do usług finansowych. Dodatkowo, regulacja ta promuje współpracę i wymianę informacji w zakresie zagrożeń cybernetycznych pomiędzy różnymi podmiotami.

Cele i korzyści

Celem DORA jest zwiększenie operacyjnej odporności cyfrowej europejskiego sektora finansowego. Działania te mają zapobiegać potencjalnym zakłóceniom w przypadku incydentów cyfrowych oraz zapewniać bezpieczeństwo i stabilność finansową. Istotne jest tworzenie proaktywnych ram zarządzania ryzykami ICT.

Celem regulacji DORA jest stworzenie jednolitego podejścia do zarządzania ryzykiem cyfrowym w całej Unii Europejskiej. Umożliwia to nie tylko ochronę klientów instytucji finansowych, ale także zapewnia stabilność systemu finansowego jako całości. Przepisy te mają za zadanie:

• Zwiększenie bezpieczeństwa cyfrowego: Wdrożenie wytycznych przyczyni się do podniesienia standardów bezpieczeństwa informacji oraz ochrony danych klientów. Zmniejszenie ryzyka cyberataków i innych zakłóceń w działaniu instytucji finansowych, co przyczyni się do poprawy stabilności finansowej, lepszej ochrony danych i środków finansowych klientów, co zwiększy zaufanie do sektora finansowego.
• Poprawa efektywności operacyjnej: Zastosowanie nowych procedur obiegu informacji i zarządzania kryzysowego może poprawić ogólną efektywność funkcjonowania instytucji.
• Wzrost zaufania klientów: Lepsze zabezpieczenia przyczynią się do wzrostu zaufania ze strony klientów banków oraz instytucji finansowych.
• Wprowadzenie spójnych ram dla cyberbezpieczeństwa w UE: Ułatwienie transgranicznej działalności gospodarczej i współpracy między instytucjami finansowymi.
• Wspieranie innowacji: Stworzenie stabilnego i bezpiecznego środowiska dla rozwoju innowacyjnych technologii i usług finansowych.
• Wzrost konkurencyjności: Zwiększenie konkurencyjności europejskiego sektora finansowego na arenie międzynarodowej.

Dzięki tym regulacjom sektor finansowy będzie lepiej przygotowany na zmieniające się warunki rynkowe oraz rozwijające się zagrożenia technologiczne.

Dodatkową korzyścią jest wzmocnienie współpracy pomiędzy europejskimi podmiotami nadzorczymi oraz harmonizacja praktyk w całej Unii Europejskiej. DORA promuje także wzmocnienie standardów raportowania incydentów oraz testowania odporności cyfrowej, co zwiększa zdolność sektora do radzenia sobie z zagrożeniami.

Wymogi DORA dla podmiotów finansowych

W kontekście rosnących zagrożeń związanych z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT), podmioty finansowe w Unii Europejskiej są zobowiązane do przestrzegania określonych regulacji dotyczących operacyjnej odporności cyfrowej.

Obowiązki podmiotów finansowych w zakresie operacyjnej odporności cyfrowej są kluczowe dla zapewnienia stabilności i integralności systemu finansowego. Wdrożenie odpowiednich ram zarządzania ryzykiem, odpowiedzialność organów zarządzających, testowanie systemów, zgłaszanie incydentów, współpraca z zewnętrznymi dostawcami oraz inwestycje w edukację i świadomość to fundamenty, na których opiera się skuteczne zarządzanie ryzykiem związanym z ICT.

Wdrożenie ram zarządzania ryzykiem ICT

Podmioty finansowe muszą ustanowić solidne ramy zarządzania ryzykiem związanym z ICT. Obejmuje to:

• Dokumentację: Opracowanie i regularne aktualizowanie dokumentacji dotyczącej polityk, procedur i strategii zarządzania ryzykiem związanym z ICT, w tym opracowanie strategii operacyjnej odporności cyfrowej, w tym określenie akceptowalnego poziomu tolerancji ryzyka.
• Zarządzanie ryzykiem: Ustanowienie wewnętrznych ram zarządzania i kontroli, które zapewniają skuteczne i ostrożne zarządzanie wszystkimi rodzajami ryzyka związanym z ICT, w tym wyznaczenie osób odpowiedzialnych za cyberbezpieczeństwo na różnych szczeblach organizacji, w tym członka kadry kierowniczej wyższego szczebla.

Każda instytucja finansowa jest zobowiązana do wdrożenia solidnego zarządzania ryzykiem ICT. Celem jest identyfikacja, ocena i łagodzenie ryzyka związanego z technologią informatyczną. Ważnym elementem jest ciągłe monitorowanie zagrożeń oraz aktualizacja polityk bezpieczeństwa. Organizacje powinny angażować odpowiednie zasoby ludzkie i techniczne, aby zapewnić niezawodność swoich systemów. Zaleca się regularne szkolenia zespołów oraz przeglądy strategii zarządzania ryzykiem.

Odpowiedzialność organów zarządzających

Organy zarządzające podmiotów finansowych ponoszą ostateczną odpowiedzialność za:

• Zarządzanie ryzykiem związanym z ICT: Muszą aktywnie uczestniczyć w kierowaniu i dostosowywaniu ram zarządzania ryzykiem związanym z ICT oraz ogólną strategią operacyjnej odporności cyfrowej.
  • Zatwierdzanie polityk: Muszą zatwierdzić polityki dotyczące zarządzania ryzykiem związanym z ICT oraz polityki dotyczące korzystania z usług świadczonych przez zewnętrznych dostawców usług ICT.
  • Określenie strategii operacyjnej odporności cyfrowej: Odpowiadają za określenie strategii, która wspiera ogólną strategię biznesową podmiotu finansowego, w tym ustalenie poziomu tolerancji ryzyka.
• Utrzymanie wysokich standardów: Ustanowienie polityk zapewniających dostępność, autentyczność, integralność i poufność danych.
• Nadzorowanie wdrażania ram zarządzania ryzykiem: Odpowiadają za monitorowanie skuteczności wdrażania polityk i procedur związanych z zarządzaniem ryzykiem związanym z ICT.
• Zarządzanie audytami: Muszą zatwierdzać plany audytów wewnętrznych dotyczących ICT oraz ich istotne zmiany, a także regularnie przeglądać wyniki audytów.

Odpowiedzialność organów zarządzających w zakresie operacyjnej odporności cyfrowej jest kluczowa dla zapewnienia stabilności i bezpieczeństwa sektora finansowego. Ich rola obejmuje nie tylko zarządzanie ryzykiem związanym z ICT, ale także ustanawianie polityk, monitorowanie skuteczności działań oraz inwestowanie w edukację i zwiększanie świadomości w zakresie cyberbezpieczeństwa. Współpraca z zewnętrznymi dostawcami oraz skuteczne zarządzanie incydentami są również niezbędne dla utrzymania wysokiego poziomu operacyjnej odporności cyfrowej.

W kontekście operacyjnej odporności cyfrowej, organy zarządzające podmiotów finansowych odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu skutecznego zarządzania ryzykiem związanym z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT). 

Testowanie i audyt

Podmioty finansowe są zobowiązane do:

• Regularnego testowania systemów ICT: Przeprowadzanie testów penetracyjnych oraz audytów wewnętrznych w celu identyfikacji potencjalnych słabości.
• Testowania planów ciągłości działania: Co najmniej raz w roku oraz po wprowadzeniu istotnych zmian w systemach ICT.

Testowanie operacyjnej odporności cyfrowej jest niezbędne, aby upewnić się, że instytucje są przygotowane na różne scenariusze zagrożeń. Regularne symulacje awaryjne oraz analiza wyników testów pozwalają na wczesne wykrycie luk w zabezpieczeniach. Istotne jest przeprowadzenie analizy po testowej, aby określić potrzebne poprawki i ulepszenia w systemie zabezpieczeń. Celem jest adaptacja do ciągle zmieniającego się środowiska zagrożeń cyfrowych.

Testy penetracyjne są kluczową metodą oceny skuteczności ochrony systemów przed cyberzagrożeniami. Pozwalają na identyfikację potencjalnych słabości w zabezpieczeniach poprzez symulowanie ataków cyberprzestępców, zanim rzeczywiste zdarzenia będą miały miejsce. Wyniki testów powinny być rzetelnie analizowane, a wszelkie wykryte luki zabezpieczane. Testy te muszą być przeprowadzane regularnie i mogą wymagać zaangażowania niezależnych ekspertów, aby zapewnić ich obiektywność i skuteczność.

• Obowiązek regularnego testowania systemów, kontroli i procesów ICT pod kątem odporności na cyberataki i inne zakłócenia.
• Różne metody testowania, w tym testy penetracyjne, testy z udziałem zespołów typu red team, symulacje ataków.
• Wymóg przeprowadzenia zaawansowanych testów z wykorzystaniem testów penetracyjnych ukierunkowanych (TLPT) dla określonych podmiotów finansowych.
• Okresowe przeglądy planów ciągłości działania i planów reagowania i przywracania sprawności ICT.

Zgłaszanie incydentów

W dzisiejszym cyfrowym środowisku incydenty związane z bezpieczeństwem są nieuniknione. DORA nakłada obowiązek zgłaszania incydentów w określonym czasie, co umożliwia szybką reakcję i minimalizację strat. Instytucje powinny przygotować i wdrożyć procedury reagowania, które pozwolą na szybkie odkrycie i ograniczenie wpływu incydentu. Ważne jest również wspieranie komunikacji z odpowiednimi organami nadzorującymi oraz zainteresowanymi stronami zewnętrznymi.

Incydent związany z ICT definiuje się jako pojedyncze zdarzenie lub serię powiązanych zdarzeń, które zagrażają bezpieczeństwu sieci i systemów informatycznych, mając negatywny wpływ na dostępność, autentyczność, integralność lub poufność danych. W kontekście sektora finansowego, incydenty te mogą obejmować cyberataki, awarie systemów, czy naruszenia danych.

Podmioty finansowe muszą:

• Ustanowić jasne procedury zgłaszania incydentów, określając terminy i formy zgłoszeń.
• Opracować plany działań informacyjnych na wypadek incydentów, które obejmują informowanie pracowników, interesariuszy zewnętrznych, mediów i klientów.
• Zgłaszać incydenty związane z ICT, w tym poważne incydenty, które mogą negatywnie wpłynąć na działalność podmiotu.
• Ujednolicić procedury zgłaszania, zobowiązując wszystkie podmioty finansowe do bezpośredniego raportowania incydentów do odpowiednich organów nadzoru oraz prowadzenia ewidencji incydentów i analiz ich przyczyn.

DORA nakłada szczegółowe obowiązki dotyczące zarządzania incydentami, które obejmują:

1. Rejestrowanie incydentów: Instytucje zobowiązane są do prowadzenia rejestru wszystkich zdarzeń związanych z bezpieczeństwem ICT.
2. Raportowanie do organów nadzoru: W przypadku poważnych incydentów, instytucje muszą niezwłocznie informować odpowiednie organy nadzoru. Obowiązek ten ma na celu zapewnienie przejrzystości oraz umożliwienie szybkiej reakcji ze strony regulatorów.
3. Analiza przyczyn incydentów: Po każdym zdarzeniu należy przeprowadzić analizę, aby zrozumieć przyczyny i zapobiec podobnym sytuacjom w przyszłości.

Szkolenia i zwiększanie świadomości

Podmioty finansowe powinny regularnie organizować programy zwiększania świadomości w zakresie bezpieczeństwa ICT, które są dostosowane do różnych poziomów organizacji. Szkolenia te powinny obejmować zarówno pracowników, jak i kadrę zarządzającą.

Podmioty finansowe powinny:

• Inwestować w szkolenia: Regularne programy szkoleniowe dla pracowników w zakresie zarządzania ryzykiem związanym z ICT oraz cyberbezpieczeństwa.
• Budować kulturę bezpieczeństwa: Umożliwienie pracownikom zrozumienia ryzyk związanych z ICT i ich wpływu na działalność podmiotu.

Kultura bezpieczeństwa w organizacji jest kluczowa dla skutecznego zarządzania ryzykiem związanym z ICT. Warto inwestować w programy edukacyjne, które zwiększają świadomość pracowników na temat cyberzagrożeń.

Wyzwania i bariery we wdrożeniu DORA

Wyzwania i bariery we wdrożeniu nowych przepisów w 2024 roku, są istotnym zagadnieniem dla sektora bankowego. Ogłoszenie nowych regulacji wymaga od instytucji finansowych adaptacji do zmieniających się warunków, co może wiązać się z dodatkowymi kosztami i koniecznością modyfikacji istniejących procedur.

• Koszty: Wysokie koszty wdrożenia, szczególnie dla mniejszych instytucji finansowych.
• Brak specjalistów: Niedobór wykwalifikowanego personelu w dziedzinie cyberbezpieczeństwa.
• Złożoność przepisów: Złożoność przepisów i trudności w ich interpretacji, szczególnie w kontekście specyfiki poszczególnych sektorów finansowych.
• Ewolucja technologii: Szybko zmieniające się technologie i cyberzagrożenia, co wymaga ciągłego dostosowywania systemów i procedur bezpieczeństwa.

Współpraca z zewnętrznymi Dostawcami Usług ICT

DORA nakłada szereg wymogów mających na celu zwiększenie bezpieczeństwa i stabilności finansowego sektora cyfrowego. Kluczowym elementem tych wymogów jest ocena potencjalnych dostawców oraz ustanowienie wysokich standardów bezpieczeństwa i efektywnego zarządzania ryzykiem.

Współpraca z zewnętrznymi dostawcami usług ICT jest kluczowym elementem strategii zarządzania ryzykiem w sektorze finansowym. W obliczu rosnącej zależności od technologii informacyjno-komunikacyjnych, podmioty finansowe muszą skutecznie zarządzać ryzykiem związanym z tymi dostawcami, aby zapewnić operacyjną odporność cyfrową. Poniżej przedstawiam szczegółowe aspekty dotyczące współpracy z zewnętrznymi dostawcami usług ICT, w tym obowiązki, wyzwania oraz najlepsze praktyki.

Podmioty finansowe są zobowiązane do:

• Zarządzania ryzykiem związanym z zewnętrznymi dostawcami usług ICT: Muszą regularnie oceniać i monitorować ryzyko związane z tymi dostawcami, a także prowadzić rejestr wszystkich ustaleń umownych.
  • Dokładna analiza ryzyka związanego z outsourcingiem krytycznych lub istotnych funkcji do zewnętrznych dostawców.
  • Staranne negocjowanie umów z dostawcami, które gwarantują odpowiedni poziom bezpieczeństwa, kontroli, audytu, prawa dostępu, jakości usług, a także procedury zgłaszania incydentów.
  • Regularne oceny ryzyka związane z dostawcami, uwzględniające ich krytyczność dla działalności finansowej.
• Utrzymywania odpowiednich standardów: Upewnienie się, że zewnętrzni dostawcy usług ICT stosują aktualne i wysokie standardy bezpieczeństwa informacji.
  • Monitorowanie dostawców i weryfikacja, czy nadal spełniają oni wymogi bezpieczeństwa.
  • Opracowanie planów wyjścia na wypadek problemów, które umożliwią im płynne przejście do innych dostawców w przypadku problemów z aktualnym dostawcą.

Przegląd i ocena dostawców

Zarządzanie ryzykiem stron trzecich jest kluczowym aspektem w kontekście outsourcingu usług ICT. DORA wymaga identyfikacji, analizy i monitorowania ryzyka związanego z współpracą z zewnętrznymi dostawcami.

Dostosowanie się do wymogów wymaga od instytucji dokładnej analizy swoich relacji z dostawcami usług ICT. Ocena dostawców obejmuje ich zdolność do spełnienia wymagań dotyczących bezpieczeństwa i ciągłości usług. Kluczowe jest okresowe przeglądanie tych relacji, aby zapewnić zgodność z regulacjami.

Ramy nadzoru określają zasady dla przeglądu umów oraz działanie procedur z oceną ryzyka związanego z outsourcingiem. Identyfikowanie słabych punktów jest priorytetem, aby zapobiegać zakłóceniom w usługach finansowych.

Efektywne zarządzanie wymaga ustalenia jasnych procedur reagowania na incydenty oraz przeciwdziałania potencjalnym zagrożeniom. Dostawcy muszą być zobowiązani do przestrzegania określonych polityk bezpieczeństwa oraz do współpracy w działaniach reagowania na zagrożenia, aby zapewnić ciągłość świadczenia kluczowych usług.

Zależność od zewnętrznych dostawców

Podmioty finansowe są coraz bardziej uzależnione od zewnętrznych dostawców usług ICT, co wynika z potrzeby dostosowania się do dynamicznie zmieniającego się rynku oraz zwiększenia efektywności operacyjnej. Zależność ta może prowadzić do poważnych ryzyk, w tym:

• Ryzyko operacyjne: Związane z awariami systemów lub usług świadczonych przez dostawców.
• Ryzyko reputacyjne: W przypadku incydentów związanych z bezpieczeństwem danych, które mogą wpłynąć na zaufanie klientów.

Obowiązki w zakresie współpracy z zewnętrznymi dostawcami usług ICT obejmują:

• Zarządzanie ryzykiem: Podmioty muszą włączyć ryzyko związane z zewnętrznymi dostawcami do swoich ram zarządzania ryzykiem związanym z ICT.
• Monitorowanie i audyt: Regularne monitorowanie działań dostawców oraz przeprowadzanie audytów w celu oceny ich zdolności do świadczenia usług zgodnie z wymaganiami regulacyjnymi.
• Zgłaszanie incydentów: W przypadku wystąpienia incydentów związanych z usługami ICT, podmioty finansowe są zobowiązane do zgłaszania ich odpowiednim organom nadzoru.

Wyzwania we współpracy

Współpraca z zewnętrznymi dostawcami usług ICT wiąże się z pewnymi wyzwaniami, takimi jak:

• Złożoność umów: Podmioty finansowe często napotykają trudności w negocjowaniu warunków umownych, które byłyby zgodne z regulacjami i standardami bezpieczeństwa.
• Brak standardów: Wiele umów nie zawiera wystarczających gwarancji dotyczących monitorowania procesów podwykonawstwa, co może prowadzić do nieprzewidzianych ryzyk.
• Zarządzanie ryzykiem systemowym: Wzajemne powiązania między różnymi dostawcami mogą prowadzić do ryzyk systemowych, które są trudne do zarządzania.

Współpraca i wymiana informacji w zakresie operacyjnej odporności cyfrowej

Współpraca i wymiana informacji między podmiotami finansowymi oraz organami regulacyjnymi są kluczowymi elementami w budowaniu operacyjnej odporności cyfrowej w sektorze finansowym. W obliczu rosnących zagrożeń związanych z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT), efektywna wymiana informacji może znacząco przyczynić się do lepszego zarządzania ryzykiem oraz szybszego reagowania na incydenty. Poniżej znajdują się szczegółowe elementy odnoszące się do współpracy i wymiany informacji w kontekście cyfrowej odporności operacyjnej.

Współpraca między podmiotami finansowymi oraz organami regulacyjnymi jest niezbędna do:

• Zwiększenia świadomości o zagrożeniach: Regularna wymiana informacji na temat cyberzagrożeń i incydentów pozwala na lepsze zrozumienie ryzyk oraz identyfikację potencjalnych luk w zabezpieczeniach.
• Koordynacji działań: Współpraca umożliwia koordynację działań w przypadku wystąpienia incydentów, co pozwala na szybsze i bardziej efektywne reagowanie na zagrożenia.

Aby skutecznie wymieniać informacje, podmioty finansowe powinny wdrożyć odpowiednie mechanizmy, takie jak:

• Platformy wymiany informacji: Ustanowienie platform, na których podmioty finansowe mogą dzielić się informacjami o zagrożeniach, incydentach oraz najlepszych praktykach w zakresie zarządzania ryzykiem związanym z ICT.
• Wspólne inicjatywy: Udział w inicjatywach branżowych, które promują wymianę informacji i współpracę w zakresie cyberbezpieczeństwa.

Komunikowanie się w czasie rzeczywistym o wykrytych zagrożeniach pozwala na szybką reakcję i ograniczenie potencjalnych szkód. Wzmacnianie kanałów komunikacji pomaga chronić całą sieć finansową przed eskalacją cyberataków.

Wymiana analiz zagrożeń między podmiotami finansowymi jest kluczowa dla:

• Zwiększenia zdolności do zapobiegania incydentom: Regularna wymiana informacji o zagrożeniach pozwala na lepsze przygotowanie się na potencjalne ataki.
• Szybszego reagowania na incydenty: Współpraca w zakresie wymiany informacji umożliwia szybsze identyfikowanie i neutralizowanie zagrożeń.

Podmioty finansowe powinny współpracować z organami regulacyjnymi w celu:

• Zgłaszania incydentów: Regularne informowanie organów nadzoru o incydentach związanych z ICT, co pozwala na lepsze monitorowanie sytuacji w sektorze finansowym.
• Udzielania informacji o ryzykach: Przekazywanie informacji o zidentyfikowanych ryzykach oraz działaniach podejmowanych w celu ich minimalizacji.

Mimo korzyści, współpraca i wymiana informacji mogą napotykać na pewne wyzwania, takie jak:

• Obawy dotyczące ochrony danych: Wymiana informacji musi być zgodna z przepisami o ochronie danych osobowych, co może ograniczać zakres udostępnianych informacji.
• Niepewność co do zgodności z przepisami: Podmioty finansowe mogą obawiać się, że wymiana informacji naruszy przepisy antymonopolowe lub inne regulacje.

Zasadność DORA w obliczu cyberzagrożeń

W ostatnich latach sektor finansowy stał się celem coraz bardziej zaawansowanych cyberataków. Zgodnie z raportem Europejskiej Rady ds. Ryzyka Systemowego (ERRS), istniejący wysoki poziom wzajemnych powiązań między podmiotami finansowymi oraz infrastrukturą rynku finansowego stwarza podatność o charakterze systemowym. Lokalne incydenty mogą szybko rozprzestrzenić się na cały system finansowy, co może prowadzić do poważnych konsekwencji, takich jak utrata płynności i zaufania do rynków finansowych.

DORA promuje współpracę i wymianę informacji między podmiotami finansowymi oraz organami regulacyjnymi. Współpraca ta jest kluczowa dla:

• Zwiększenia świadomości o zagrożeniach: Regularna wymiana informacji na temat cyberzagrożeń pozwala na lepsze przygotowanie się na potencjalne ataki.
• Koordynacji działań w przypadku incydentów: Współpraca umożliwia szybsze i bardziej efektywne reagowanie na incydenty, co jest niezbędne w obliczu rosnących zagrożeń.

Rozporządzenie ma na celu harmonizację przepisów dotyczących operacyjnej odporności cyfrowej w całej Unii Europejskiej. Wprowadzenie jednolitych wymogów pozwala na:

• Zminimalizowanie rozbieżności legislacyjnych: Ujednolicenie przepisów dotyczących zarządzania ryzykiem związanym z ICT eliminuje przeszkody dla funkcjonowania rynku wewnętrznego usług finansowych.
• Ułatwienie transgranicznego świadczenia usług: Harmonizacja przepisów sprzyja swobodzie przedsiębiorczości i konkurencji między podmiotami finansowymi działającymi w różnych państwach członkowskich.

DORA ma na celu ochronę stabilności finansowej Unii Europejskiej poprzez:

• Zwiększenie odporności systemu finansowego: Wzmocnienie operacyjnej odporności cyfrowej podmiotów finansowych przyczynia się do ochrony integralności rynku i stabilności finansowej.
• Zarządzanie ryzykiem systemowym: Uwzględnia ryzyko związane z ICT w kontekście ściśle połączonego globalnego systemu finansowego, co jest kluczowe dla zapewnienia spójności odpowiednich najlepszych praktyk.

Wprowadzone wymogi mają na celu obniżenie poziomu zagrożeń i zwiększenie odporności cyfrowej, co jest kluczowe dla zaufania klientów i inwestorów.

W kontekście globalnych zmian technologicznych i wzrostu zagrożeń cybernetycznych, instytucje wprowadzające nowe standardy techniczne są lepiej przygotowane na ochronę danych i usług. Ramy regulacyjne zapewniają jednolite wymagania, które przyczyniają się do zabezpieczenia systemów informatycznych wspierających kluczowe procesy finansowe. Prawidłowa implementacja DORA może prowadzić do wzmocnienia pozycji konkurencyjnej finansowych podmiotów na rynku europejskim.

Działania naprawcze i ciągłość działania

Kluczowym elementem Rozporządzenia są działania naprawcze oraz plany ciągłości działania, które mają na celu zapewnienie, że podmioty finansowe są w stanie skutecznie reagować na incydenty związane z technologiami informacyjno-komunikacyjnymi (ICT) oraz przywracać normalne funkcjonowanie po wystąpieniu zakłóceń.

DORA wymaga, aby instytucje finansowe opracowywały i testowały plany działania naprawczego na wypadek cyberataków. Planowanie ciągłości działania jest niezbędne do ograniczenia przerw w działalności. Ciągłe testowanie i aktualizacja tych planów zapewniają ich efektywność w obliczu nowych zagrożeń. Kluczowe są symulacje i próbne testy, które przygotowują instytucje na ewentualne scenariusze.

Dzięki tym działaniom organizacje mogą utrzymać swoje operacje i minimalizować wpływ cyberprzestępstw na ich działalność. Elastyczność i gotowość na różne sytuacje kryzysowe są kluczowe dla stabilności sektora finansowego.

Działania naprawcze są kluczowe dla minimalizacji skutków incydentów związanych z ICT. W kontekście DORA, podmioty finansowe powinny:

• Opracować plany naprawcze: Plany te powinny być szczegółowo udokumentowane i regularnie aktualizowane, aby zapewnić ich skuteczność w przypadku wystąpienia incydentu.
• Szybko reagować na incydenty: W przypadku wystąpienia incydentu, podmioty finansowe powinny być w stanie szybko i skutecznie zareagować, aby ograniczyć szkody i przywrócić normalne funkcjonowanie. W przypadku wystąpienia incydentów związanych z ICT, podmioty finansowe są zobowiązane do zgłaszania ich odpowiednim organom nadzoru.

Plany ciągłości działania są niezbędne do zapewnienia, że podmioty finansowe mogą kontynuować świadczenie swoich usług nawet w obliczu poważnych zakłóceń. W ramach DORA, podmioty finansowe powinny:

• Opracować kompleksowe strategie: Strategie te powinny obejmować wszystkie krytyczne i istotne funkcje, a także procedury i mechanizmy, które umożliwiają szybkie przywrócenie działalności.
• Testować plany ciągłości działania: Regularne testowanie planów ciągłości działania jest kluczowe dla identyfikacji potencjalnych słabości i wprowadzenia odpowiednich środków zaradczych. Podmioty finansowe powinny testować swoje plany co najmniej raz w roku oraz po wprowadzeniu istotnych zmian w systemach ICT.

Plany ciągłości działania powinny zawierać następujące elementy:

• Polityki i procedury tworzenia kopii zapasowych: Określenie zakresu danych, które będą objęte kopiami zapasowymi, oraz minimalnej częstotliwości ich tworzenia.
• Procedury przywracania i odzyskiwania danych: Opracowanie metod, które umożliwiają szybkie przywrócenie danych i systemów po incydencie.
• Analiza wpływu na działalność (BIA): Przeprowadzenie analizy, która ocenia potencjalny wpływ poważnych zakłóceń na działalność podmiotu finansowego.

Podmioty finansowe powinny również uwzględnić w swoich planach ciągłości działania współpracę z zewnętrznymi dostawcami usług ICT. W tym kontekście ważne jest:

• Ustalenie strategii wyjścia: Opracowanie planów, które umożliwiają podmiotom finansowym wycofanie się z ustaleń umownych z zewnętrznymi dostawcami usług ICT w przypadku wystąpienia poważnych problemów.
• Monitorowanie ryzyka: Regularne ocenianie ryzyka związanego z zewnętrznymi dostawcami usług ICT oraz ich wpływu na ciągłość działania podmiotu finansowego.

Praktyczne aspekty wdrażania DORA

Instytucje finansowe muszą dostosować swoje systemy i procesy do wymogów stawianych przez DORA. Kluczowym elementem jest opracowanie skutecznych strategii zarządzania ryzykiem cyfrowym oraz implementacja niezawodnych mechanizmów raportowania incydentów.

• Przeprowadzenie analizy luk: Identyfikacja obszarów, w których systemy i procedury nie spełniają wymogów rozporządzenia.
• Inwestycje w technologie: Inwestowanie w nowoczesne technologie i narzędzia do cyberbezpieczeństwa, takie jak oprogramowanie do zarządzania ryzykiem, systemy wykrywania i reagowania na incydenty (IDS/IPS), narzędzia do testowania penetracyjnego i rozwiązania chmurowe.

Procesy Due Diligence i przygotowanie do DORA

Proces wdrażania Digital Operational Resilience Act rozpoczyna się od gruntownych analiz due diligence. Instytucje finansowe muszą zidentyfikować swoje obecne praktyki związane z zarządzaniem ryzykiem ICT oraz ocenić, gdzie konieczne są zmiany. Istotne jest opracowanie planu wdrożenia, który uwzględnia wszystkie aspekty organizacyjne.

Procesy due diligence są kluczowe dla zapewnienia, że podmioty finansowe są w stanie spełnić wymogi DORA. Obejmują one:

• Analizę ryzyka: Przeprowadzenie szczegółowej analizy ryzyka związanego z ICT, która pozwala na identyfikację potencjalnych zagrożeń oraz luk w zabezpieczeniach.
• Ocena dostawców usług ICT: W przypadku korzystania z zewnętrznych dostawców usług ICT, podmioty finansowe powinny przeprowadzić dokładną ocenę tych dostawców, aby upewnić się, że spełniają oni odpowiednie standardy bezpieczeństwa i są w stanie zapewnić ciągłość działania.

Na szczególną uwagę zasługuje aktualizacja polityk i procedur zarządzania ryzykiem. W ramach przygotowań niezbędne jest również szkolenie pracowników, aby zapoznać ich z nowymi standardami i praktykami. Wsparcie technologiczne i modernizacja istniejących systemów to kolejny klucz do sukcesu przy wprowadzaniu regulacji DORA.

Raportowanie incydentów i regulacyjne standardy techniczne

W kontekście DORA, raportowanie incydentów z zakresu ICT staje się fundamentem zachowania stabilności finansowej. Regulacyjne standardy techniczne narzucają nowe mechanizmy zgłaszania oraz ścisłe terminy raportowania incydentów. To wymaga od instytucji finansowych inwestycji w zautomatyzowane systemy monitorowania i raportowania.

DORA wymusza także monitorowanie potencjalnych zagrożeń w czasie rzeczywistym, co ma na celu szybkie reagowanie na incydenty. Standaryzacja procesów raportowania pomaga w utrzymaniu spójności raportów oraz ułatwia ich analizę przez organy nadzorcze. Niezbędne jest również zapewnienie ciągłego doskonalenia procedur raportowania, aby dostosować się do dynamicznych zmian w sektorze cyfrowym.

Wnioski i kierunki rozwoju

Rozporządzenie DORA wprowadza nowe ramy regulacyjne mające na celu zwiększenie odporności cyfrowej sektora finansowego, z naciskiem na zarządzanie ryzykiem systemowym i poprawę standardów technicznych. Przed instytucjami finansowymi stoją wyzwania, które wymagają od nich dostosowania się do nowych wymogów.

Implementacja rozporządzenia Parlamentu Europejskiego przynosi ze sobą szereg wyzwań dla instytucji finansowych. Kluczowe wyzwania obejmują konieczność aktualizacji polityk zarządzania ryzykiem związanym z usługami ICT. Organizacje muszą także zainwestować w rozwój systemów monitorowania i raportowania incydentów. Oczekuje się, że nowe standardy techniczne będą musiały być ściśle przestrzegane.

Oprócz technicznych aspektów, wyzwania mają charakter również organizacyjny. Konieczne jest przygotowanie pracowników do funkcjonowania w nowych ramach regulacyjnych. Szkolenia związane z rozporządzeniem powinny być priorytetem. Wprowadzenie testów odporności cyfrowej jest kolejnym wymaganiem, które instytucje muszą spełnić, by zabezpieczyć się przed ryzykiem systemowym.

Instytucje finansowe powinny traktować wdrażanie rozporządzenia jako proces ciągły, wymagający regularnego monitorowania, oceny i dostosowywania do zmieniających się zagrożeń i technologii. Współpraca z organami nadzoru, wymiana informacji z innymi instytucjami finansowymi i inwestowanie w nowoczesne technologie cyberbezpieczeństwa będą kluczowe dla zapewnienia skutecznej ochrony przed cyberatakami.

Najczęściej zadawane pytania

Rozporządzenie DORA wprowadza nowe zasady dla sektora finansowego, które mają na celu zwiększenie odporności cyfrowej. Obejmuje to wymogi dotyczące zarządzania ryzykiem ICT, nadzór nad kluczowymi dostawcami usług technologicznych oraz przepisy dotyczące reakcji na incydenty cyfrowe.